Türkiye’nin “ulusal güvenliğe tehdit” telakkisiyle Kürtlere karşı yürüttüğü “çökertme” ve “göçertme” stratejisine sınırların ötesinde de bel bağladığı dile getirilen yazıda Afrin’de olduğu gibi “direngen” Kürt unsurlarının bölgeden uzaklaştırıldığında sorunun kökten çözülmüş olacağı inancının hâkim olduğu vurgulandı.
Suriye’nin kuzey hatlarında Halk Savunma Güçleri’nin (YPG) kontrolündeki bütün bölgeleri “temizleme” planlarının gündemden düşmediği belirtilen yazıda bu stratejinin Türkiye sınırları içerisinde bile işe yaramadığını gösteren bir “çökertme ve göçertme” örneğine dikkat çekildi: Köylerinden sürülenlerin kurduğu Mahmur mülteci kampı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Fırat’ın doğusuna hareketin başlayacağını ilan etmesinin ardından 13 Aralık’ta düzenlenen bir hava operasyonunun hedeflerinden biri Şengal, diğeri Mahmur idi. Ankara’ya göre PKK bu kampı üs olarak kullanıyor. Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) yetkilileri de BM kurallarına göre kampta silahlı unsur olmaması gerektiğine dikkat çekiyor.
Mahmur’un basit bir mülteci kampı olduğu söylenemez zaten. PKK ile ilintisini tartışmak da anlamsız. Kamp sakinleri PKK saflarında çocuklarını yitirmiş ailelerden oluşuyor. Bölgede İslam Devleti (İD) tehdidinin hâlâ sürmesinden kaynaklanan “öz savunma yapılanması” da bir realite. Ancak uzun vadede üzerinde durulması gereken asıl gerçek şu: Kamp esasen barışçıl çözüm seçeneklerini tepeleyen “güvenlikçi” politikaların iflasını gösteren bir laboratuvar özelliği taşıyor.
İlk önce nüfusu 12 bini aşan bu Kürtlerin, Irak’ın tam orta yerinde, çöllük alanda, Karaçok Dağı’nın yamacında ne aradıkları sorusuyla başlamalı. Hikâye uzun ve trajik. Türkiye’nin 1990’larda PKK’nin “kökünü kazıma” adına 4 bin köyü boşaltıp yaktığı askeri harekât, Mahmur’a uzanan yolun başıydı.
Kamp Erbil’in 100 kilometre güneyindeki Mahmur ilçesinin yakınında. Kamp için buranın seçilmesinin nedeni şuydu: Türkiye “PKK’yi besler” diye sınıra yakın yerlerde kalmalarını istemiyordu. KDP de bunları PKK uzantısı olarak görüyordu. Bu yüzden Kürdistan’ın kontrolünde olmayan güneye indiler. Saddam Hüseyin’den duyulan korku yüzünden de 36’ncı paralelin altına inmediler. Yani seçilen yer tampon bölgedeydi. Etruş’ta bu insanlara mülteci statüsü veren BM Mülteciler Yüksek Komiserliği, kampın sorumlusuydu. BM’nin petrol karşılığı gıda programı çerçevesinde erzak geliyordu. 2011\'de yardım kısıldı, 2013’te de kesildi. Irak hükümeti bir müddet sonra ayda bir sefer un göndermeye başladı. Bu yardım da 2017’de Kürdistan’daki bağımsızlık referandumdan sonra üç dört ayda bire düştü. Bunun dışında hayırseverlerin gıda ve yakıt yardımları eksik olmuyor.
Bir dönem hapishaneyi andıran kampta bütün meselelerle ilgilenen komiteler kuruldu. Koşulların dayatmasıyla Kürt hareketinin üzerinde durduğu “demokratik özerklik” modeli ilk kez burada pratik buldu. Mahalle meclisleri, iki yılda bir belirlenen halk meclisi, meclisin belirlediği üç kişilik bir divan, bir yürütme organı, komiteler ve eş başkanlık sistemine dayalı bir belediye Mahmur’u idare ediyor. Yani Mahmur, Rojava\'dan önce “demokratik özerklik” için bir pilot uygulamasıydı.
Al-Monitor’un Mahmur yönetiminden edindiği bilgilere göre BM’nin yaptırdığı dört anaokulu, beş ilkokul, bir ortaokul ve bir lisede 3 bine yakın öğrenci okuyor. Diplomalar Irak Milli Eğitim Bakanlığı tarafından onaylanıyor. Müfredat Türkiye’den getirtilen kitaplardan yararlanılarak hazırlanıyor. Kamp içinden gönüllüler öğretmenlik yapıyor. Yüksek öğretimine devam etmek isteyenler Erbil, Süleymaniye ve Dohuk’taki üniversitelere gidiyor. gençleri çalışıyor. Dört yıl öncesine kadar Bağdat’ın atadığı doktorlar vardı. Köyde iki cami var. İmamlar da kampın içinden.
Mahmur Suriye’nin kuzeyinde dağıtılmak istenen Kürt bölgelerinde Ankara’nın bu yöntemle istediği sonucu alıp alamayacağına da ayna tutan bir sonuç. Ve de çıkmaz yolun tekerrürü.
Yazının tümünü okumak için tıklayın.
