Güney Kürdistan halkı 60 yıl önce bugün ulusal hakları için Irak BAAS rejimine karşı mücadeleye başladı. Mela Mistefa Barzani öncülüğünde başlayan Eylül Devrimi’ne Kürdistan’da yaşayan Kürtler, tüm dini ve etnik gruplar destek verdi.
1946 yılında Kürdistan Cumhuriyeti’nde Genelkurmay Başkanı olan Mele Mistefa Barzani, Cumhuriyet’in yenilgiye uğramasıyla emrindeki Peşmergelerle birlikte Aras Nehri’ni geçerek Rusya’ya geçti.
Rusya’da sürgünde yaşayan Ölümsüz Kürt lider Barzani (Barzaniyê Nemir), Iraklı General Abdulkerim Kasım’ın ülkede darbe gerçekleştirmesi ve Kürtlerin haklarını tanıyacağı yönündeki sözü üzerine Güney Kürdistan’a geri döndü. Ancak darbeci Iraklı General Abdulkerim Kasım Kürtlere verdiği sözü yerine getirmedi.
Mela Mistefa Barzani Irak hükümetinin sözünü tutmaması üzerine 11 Eylül 1961 tarihinde asimilasyon ve zulme karşı yeniden mücadeleye geçti. 11 Mart 1970 yılında Irak rejimi, Güney Kürdistan’ın devrim önderi Mele Mistefa Barzani ile Kürdistan halkının siyasi, ekonomik ve kültürel haklarını tanıyan otonomi sistemini kabul eden anlaşmayı imzaladı.
Ancak Bağdat hükümeti, hükümete 5 Kürt bakanlık verilmesi dışında, Kürtlere özerk yönetim hakkı tanıyan bu anlaşmanın hiçbir maddesine uymadı. Mart 1974′te Kürtlere tanınan özerkliğin Barzani ile görüşülmeden belirlenmek istenmesi üzerine Barzani, Kürt bakanları hükümetten çekti ve 12 Mart 1974′te tekrar ayaklanma başlattı.
1971 yılında imzalanan Otonomi Anlaşması’nın sonuçları uzun sürmedi. Irak ile İran arasında 1975 yılında imzalanan “at-ul Arap-Cezayir Anlaşması’ndan sonra Otonomi Anlaşması Saddam tarafından hukuken olmasa bile fiilen tek taraflı olarak yok sayıldı.
Güney Kürdistan’daki mücadelede uluslararası güçler ve dostları tarafından yalnız bırakılan Kürtlere yönelik Saddam Hüseyin ‘Enfal’ adıyla soykırım başlatıldı. İran-Irak savaşının patlamak vermesinden yararlanan Kürtler mücadelelerini sürdürdü.
1990 yılında Süleymaniye’nin Raperîn bölgesinde başlayan büyük ayaklanma tüm Güney Kürdistan’a yayıldı ve Saddam güçleri Kürdistan’dan kovuldu. Uluslararası güçlerin de yardımı ile 36. paralele uçuşa yasak bölge ilan edilmesi ile Kürdistan Bölgesi özerk statüsünü 1992’de kazandı. Kürdistan Parlamentosu da Kürdistan hükümetini ilan etti.
