ABİDE 2018, EGÇİ 2018, TIMMS 2019, PISA 2018, LGS gibi sonuçlar ve raporlar bölge (Kuzeydoğu, Ortadoğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri) ile diğer bölgeler arasındaki başarı farkını veri temelli kanıtlarla ortaya koymaktadır. Geçmiş dönem sonuç ve raporları ise bu başarı farkının tarihsel olduğunu işaret etmektedir. PISA 2018 sonuçlarına göre, bölge diğer en başarılı bölgeden 3 yıllık öğrenme süreci kadar geridedir. Sorun bölgeler arasındaki başarı sıralamasında bir bölgenin sürekli sonuncu olması değil, diğer bölgelerle arasındaki farkın bu denli yüksek olmasıdır. Bölgeler arası eşitsizlik kadar bölge içi eşitsizlik de bir diğer önemli başlıktır.

Bu mutlak gibi görünen farkta ve geri kalmışlıkta sosyoekonomik zayıflık, ebeveynin eğitim durumu, okul sayısı, öğretmen sayısı, okullulaşma oranı ve çocuğun okul öncesi eğitim almamasının yanı sıra anadilinde eğitim yokluğu da bir etkendir; eşitsizlik sağlamaktadır.

1925 Şark Islahat Planı Kararnamesi, 1928’deki “Vatandaş Türkçe konuş” kampanyası ve 1983 tarihli 2932 sayılı yasa ile Türkçe dışındaki her bir anadili ev içine hapsedilmiştir. Ancak, 2012 yılında Kürd diline devlet okullarında, üniversite ve basında alan açılmıştır. O alanda günümüze dek daralma olmamış aksine bu alanla dikkatle ilgilenilmiş, korunmaya ve güçlendirilmeye çalışılmıştır.

DİERG, 20. Eğitim Şurası’nda belirlenecek tavsiye kararları arasında “Kürdce anadilinde zorunlu eğitim” uygulamasına geçişin de yer almasını önermektedir.adilinde zorunlu eğitim” uygulamasına geçişin de yer almasını önermektedir.