Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's’ten Rus petrol ve gaz sektörü analisti Denis Prevezentsev, Bağdat ile başlayan ihtilaftan önce Kürdistan’daki petrol üretiminin günde 500-600 bin varil olduğunu ve bu rakamın Irak’ın toplam üretiminin yüzde 13’ü olduğunu belirtti
Prevezentsev, “Bölgenin petrol rezervleri etkileyici ve çeşitli değerlendirmelere göre 30-50 milyar varil arasında bulunuyor. Bu rezervler, bölgede yapılan petrol üretiminin artmasını sağlayabilir” diye konuştu.
Capital Economics’ten Thomas Pugh da benzer bir değerlendirmede bulunarak, şunları söyledi: “Kürdistan, petrol şirketleri için zengin ortam sunabilecek bir bölge olabilir, bölgede yaklaşık 45 milyar varil petrol rezervleri bulunuyor ve bunların çoğu, üretim bakımından göreceli ucuz ve kolay erişilebilir olacak. IKBY günde yaklaşık 500 bin varil üretiyor, buradaki potansiyel muazzam.”
Wood Mackenzie araştırma şirketinden baş araştırmacı Ian Thom, Kürdistan’ın nispeten yeni aktör olduğunu, bu nedenle sahip olduğu potansiyelin sonuna kadar anlaşılmadığını açıkladı. Thom, “Bölgede hem petrol, hem de gaz yatakları var, fakat kapasitelerinin güney Irak’taki ve Ortadoğu’nun diğer ülkelerindeki kadar olmadığı ortada” diye konuştu.
Thomson Reuters’in emtia piyasaları baş editörü Aleksandr Yerşov ise, Kürdistan’daki rezervlerin Rus petrol şirketi Rosneft için petrol sevkiyat kaynağı olabileceği gibi şirketin gaz hırslarını da güçlendirebileceğini aktardı.
Gelişim Potansiyeli
Denis Prevezentsev, Kürdistan’da sürekli çatışmalar ve nakliyat altyapısının yetersiz olması nedeniyle yeterince yatırım yapılmıyor olmasına rağmen, bölgede aktif çalışmaların Rus şirketlerine ‘etkileyici rezervlere’ ulaşma imkânı tanıyacağını ileri sürdü.
Thom ise Rus şirketlerin karada güçlü ve zengin çalışma deneyimine ve Rusya’nın içindeki petrol ve gaz çalışmalarının sayesinde biriken teknik bilgilere sahip olduklarını belirtti. Thom, “Bu durum, daha önceden düşünüldüğünün aksine yeraltı katmanların daha karmaşık halde oldukları Kürdistan’ın imkânlarıyla iyi bir şekilde örtüşüyor olmalı. Rosneft ve Gazprom, Kürdistan’daki bloklarda rakiplerine karşı üstünlük sağlamak için bu teknik deneyimi kullanabilmeli” açıklamalarında bulundu.
Aleksandr Yerşov, kendi kaynaklarına göre Rosneft’in Kürdistan’da imzaladığı anlaşmaların toplam tutarının 4 milyar doların üzerinde olduğunu belirtti.
Rosneft’in geçtiğimiz şubatta Kürt ihracatının ön ödemesini sağlamayı açık bir şekilde taahhüt eden ilk yabancı petrol şirketi olduğunu hatırlatan uzman, “Bu ihracat Türkiye’deki Ceyhan limanından geçerek dünya pazarına sevk ediliyor. Ceyhan, Hazar bölgesi de dâhil olmak üzere kaynakların dağıtıldığı Akdeniz’in büyük petrol dağıtım merkezi. Rosneft’in orada aktif bir şekilde yer alması, pazardaki etkisini arttıracak” ifadelerini kullandı.
Çalışma Riskleri
BKF Bank Analizler Departman Başkanı Maksim Osadçiy bölgesel risklerin dışında potansiyel finansal risklere de dikkat çekti. Osadçiy, ‘Ortadoğu’daki ve özellikle petrol sektöründeki Rus varlığını genişletme çabasının ABD’nin karşı eylemlerine yol açacağını ve Rusya’ya uygulanan yaptırımların daha da genişletilmesine neden olabileceğini’ ifade etti.
Bölgeden Ayrılmamalı
Rusya Petrol ve Gaz Sanayicileri Birliği uzmanlarından Eldar Kasaev, Rusya’nın Irak’tan ve özellikle Kürdistan’dan ayrılmaması gerektiğini, zira Rus şirketlerin ülkede uzun süredir çalıştığını, yerel özellikleri bildiğini ve orada kazanılan otoriteye değer vermeleri gerektiğini belirtti.
Kasaev, “Rosneft bir devlet şirketi olduğu için stratejik çıkarlar, taktik ve uygulamaya göre kendisi için daha önemli olmalı. Birçok dış aktörden, Kürdistan’da çalışmayacaklarına yönelik açıklama gelebilir. Bizim paniğe kapılmamamız ve aynı şekilde hareket etmememiz gerektiğini düşünüyorum. Eğer geri adım atarsak, sadece rakiplerimize yer açmış olmakla kalmayıp, Kürt taraf için güvenilir ortak olma statüsünden de yoksun kalırız” diye konuştu.
Türkiye’yi örnek gösteren Kasaev, “Türkiye, ulusal güvenlik çıkarlarını dikkate alarak Kürdistan’ın Irak’tan ayrılmasını istemiyor, çünkü kendi topraklarında da ‘Kürt sorunu’ söz konusu. Buna rağmen Türk şirket Genel Energy, Kürdistan’ın Taq Taq ve Tawke yataklarında faaliyetlerine devam ediyor” ifadelerini kullandı.
