Kürdistan'ın başkenti Erbil'de düzenlenen “Kürt Basın Günü etkinlikleri” kapsamında Horasanlı tarihçi ve yazar Kelimullah Tewehudi’yi onur plaketi verildi. Erbil’de düzenlenen törende Kelimullah Tewehudi, plaketini Kürdistan Başbakanı Neçirvan Barzani’nin elinden aldı.
Başbakan Barzani, törende yaptığı konuşmada “Dünyanın herhangi yerinde yaşayan bir Kürt insanı aynı amaçlar için hayatını devam ettirir. Kimse Kürtleri yok etmeyi başaramamıştır, tarih buna şahittir. Bizden daha büyük milletler tarih sayfalarından silinmiş, yok olmuştur ama Kürtler varlığını koruyor. Bundan sonra da kimse yok edemeyecektir. Kuşkusuz burada en büyük etken Kürt dili ve gelenekleridir. Gençlerimizin Tewehudi gibi değerli aydınlarımızdan öğrenmesi gereken en önemli şey budur” dedi.
‘Dil Bizim İkinci Vatanımızdır’
“Dil ve kültür bizim kimliğimiz olarak varlığımızı dünyada korumamıza vesile oluyor” diyen Barzani, “Bu nedenle kimliğimize sahip çıkıp zenginleştirmeyi görev edinmeliyiz. Çoğu zaman Kürtlerin tek dostu dağlardır deniyor. Fakat Kürt dili dağlardan daha çok Kürt halkının varlığını muhafaza ediyor. Kürt dilini koruyun, dil bizim ikinci vatanımızdır. Birinci vatanından uzaklaşanlar ikincisinde varlığını devam ettirebilir. Horasan Kürtleri bunun en güzel örneğidir. Tewehudi hocamız o bölgede yaşayan Kürtlerin kimliğini muhafaza etmeyi başarmıştır” ifadelerini kullandı.
‘Tewehudi’nin Mücadelesiyle Gurur Duyuyoruz’
Tewehudi’nin çalışmalarıyla gurur duyduklarını söyleyen Barzani, “Değerli hocamızın Kürdistan halkının daha iyi ve daha parlak bir geleceği olması adına başlattığı kültürel ve sanatsal mücadelesiyle gurur duyuyoruz. Entelektüelliğin bir örneği olan kendilerinin adı Kürdistan’ın tarihinde altın sayfalara yazılacak” diye konuştu.
78 yaşındaki Kelimullah Tewehudi, İran’ın Horasan bölgesinde son 50 yılda özellikle Kürt dili, tarihi ve kültürü üzerine 80 kitap kaleme aldı. Tewehudi’nin “Kürtlerin Horasan’a göç tarihi” adlı 18 ciltten oluşan çalışması şu ana kadar 16 kez basıldı.
‘Onun Sayesinde 2 Milyon Şii/Alevi Kürt Geldikleri Yeri Öğrendi’
Yazar Selim Temo, Facebook hesabından Kelimullah Tewehudi’ye verilen ödülle ilgili paylaşım yaptı.
2015 yılında Tevehudi’yle Horasan’daki evinde görüştüğünü aktaran Temo, “70 yaşını aşmış bu bilge, Horasan Kürtlerini yok olmaktan kurtaran insanların başında geliyor. 41 yıl önce ilk cildini yayınladığı ‘Hereketê Tarixiyê Kurd be Xurâsân’ (Kürtlerin Horasan’a Tarihsel Göçü) adlı kitabı, 8 cilde ulaştı sonra. Barzanî, onu Xanî gibi, Pîremêrd gibi, Mewlewî gibi isimlerle anıyor, emeğini vurguluyor. Onun yeri, bu büyük isimlerin yanında çünkü” ifadelerini kullandı.
“Tewehudî’nin hayatı hapisler, sürgünler, zulümler hayatıdır” diyen Temo, “Bulabildiği her tarihsel belgeyi iştahla kullanan, ait olduğu topluluğun beş yüzyılı geçen göç ve göçertme tarihini yazan bir ömür. Kuzey Horasan, Orta Horasan ve Gîlan eyaletlerinde yaşayıp nüfusu 2 milyona yaklaşan Şiî/Alevî-Kürtler onun sayesinde tarihlerini, geldikleri yerleri öğrendi” dedi.
‘Horasan Kürtleri Kitabımda Onun İzinden Gittim’
“Horasan Kürtleri” kitabında Tewehudi’nin izinden gittiğini beliren Temo, şöyle devam etti:
“İzmir-Hindistan, Cezayir-Dağlık Karabağ hattındaki dağınık Kürt aşiretlerinin maceralarını yazdım. Alanlar, Şadîler, Kîkanlar, Kawîler, Rişwanlar, Mîlanlar, Şarekanlar, Qereçorlar ve daha yüzlercesi. Köy köy, ev ev tespit ettim, soyadlarına varıncaya kadar. 110 yıldır istihbarî bir tez olan Horasan mistifikasyonunu yıkmaya çalıştım. Bu topluluğun sözlü ve yazılı edebiyatını derledim. Bu çaba, onun emeğinin yansımalarından biridir.
Tewehudî, ömrünü başkaları ve gerçek için yaşıyor. Onun açtığı yoldan Kerîm Kurmanc gibi, Elî Reza Sepahî gibi büyük şairler, Elî Rehmetî gibi büyük araştırmacılar yürüyor. Cafer Qulî Zengelî gibi şairler, artık göç ettikleri yerlerde de tanınıyor. Îbnî Xêrîb’lerin sesleri, doğdukları Çemişgezek’te, Wan’da, Maraş’ta, Afrîn’de yankılanıyor.
Bu mütevazı bilgeyi, zulmün mücessem örneklerinden olan İran devleti ‘içeri’ almayabilir ama ‘içeri’ alabilir de. onun için önemli değil. O zindanda da sürgünde de bahçesindeki elma ağaçlarının kokusunu almış birisidir. O elmaların kokusuna göç edilmiş yerlerin yüzlerce yıllık fısıltısı karışır.”
