Hasenan'lı Ferzende Beg

.
20.12.2019, Cum - 17:04
Hasenan'lı Ferzende Beg
Haberi Paylaş

Annesi Asîye ve babası Süleymanê Ahmed’in oğlu olarak dünyaya geldi.Muş ve Malazgirte kaymakamlık yaparken Azadi hareketine katılır.Ve bu harekete katıldıktan sonra mal varlığını arsalarını dahı halka eşit bır şekilde dağıtır. Şeyh Said İsyanı‘na katılıp Malazgirt bölgesinde savaşır. İsyanın başarısızlığından sonra 150 adamlarıyla birlikte İran’a sığındı. İran hükûmeti silahsızlaştırılmasını istedi. Fakat Ferzende bunu reddedince iki taraf arasında çatışma yaşanır. Bu çatışmada Hasenanlı Halit‘in oğullarından Şemseddin, Ferzende’nin babası Süleymanê Ahmed, Kolağası Kerem Bey ve Abdülbaki gibi savaşçılar şehit düşerler. Ferzende bey de bu çatışmada yaralanır.Hayatta kalanlar ise Simko‘un (Şıkaki lideri İsmail Axa) yanına sığınırlar.

1927 yılında Türkiye’ye geri dönüp Ağrı ayaklanmalarına katıldı. Hemen hemen bütün muharebelere ve sabotaj eylemlerine katıldı. 1930 yılında Kürtlerin Taşburun saldırısı esnasında yaralandı ve isyanın bastırılmasından sonra sınırı geçerek İran’a sığınmak zorunda kaldı.

1931 yılında Maku civarında Fars (İran) Ordusu ile Kürtler arasında şiddetli çatışma yaşandığında Albay Muhammed Ali Han’un komutasındaki 2 nci Azerbaycan Tuğayı bununla uğraştı ve takviye kuvveti olarak Tabriz ve Erdebil’den Albay Kalb Ali Han‘ın komutasındaki birlikleri gönderildi. 25 Temmuz tarihinde, Çaldıran‘ın Siyahçeşmecivarında yaşanan çatışmada, Albay Kalb Ali Han öldürüldü ve Kürtler de başta İbrahim Heski ve onun kardeşleri olmak üzere üç ya da dört önderini kaybetti.Ferzende de bu çatışmada yaralandı ve Fars (İran) güvenlik kuvvetleri tarafından yakalandı.

Bir yandan, 1941 yılında Osman Sabri iki yıl önce Ferzende’nin Hoy‘daki hapishanede öldürülmüş olduğunu yazar. Öte yandan, Kör Hüseyin Paşa‘nın oğlu Nadir Süphandağ’ın ikinci eşi olup Tehran’da dört yıl Ferzende’nin eşi Besra Hanım ile birlikte yaşamış olan Zarife Hanım’a göre ise, kendisinin 1939 yılında Türkiye’ye geri dönmesinden dört yıl önce Ferzende Kasr-ı Kaçar Hapishanesinde zehirlenerek öldürülmüstür.İranlı yetkililer eşine Ferzende' nin kendisi korkudan intihar ettiğini soylemişlerdir öldükten sonra dahi eşi uzerinde pisikolojik saldırıda bulunmuşlardır ta ki eşi bundan dolayi üzüntü ve kahirdan akli dengesini dahi kaybetmistir ...
Kanak : Osman Sebri, “Agirî”, Hawar
: Rohat Alakom, Hoybûn örgütü ve Ağrı ayaklanması.
:Dengbej Reso yê Gopalan.

Asyayê bi sê denga bang dikir, digot:
Lê lê Besrayê, rebenê, sibe ye
Şerek li me qewimî
Li ber sûr û bedena Selîm Begê
Li hewşa kafirê Emirtûman
Ji êvara Xwedê de

Asyayê digot lê lê Besrayê
Agirê Helebê bi derê mala bavê te ketê
Tu here li ber çoka Ferzende rûnê
Bêje Ferzende, mala te xirab be
Mala min jî pê re
Te digot, ” Ez Ferzende me
Ez bavê Elfesya, siyarê Eznawir
Xwedanê çapilya piçûk im
Li welatê Tirk û Farisan de
Mêr li ser min re qet tune ye.”

Ferzende digot Besê,
Bila agirê kulê bi derê te keve
Li pêşiya me leşkerê Kelb kurê dêlan e (navê fermandarê Îranê Kelb Elîxan Nexsîwan e)
Ecem e bê dîn û bê îman e
Li ser serê me gurmîniya topan e
Giregira tomotîkên makîneliyan e
Nade me molet û ti eman e
Ez ê bi cotê gulê vî zalimî birîndar im
Eva ne şerê Hesenan e, ne şerê Heyderan e
Ne şerê duwanzde bavê eşîran e
Ev şer, şerê tev Kurdan e.
Ez ê bi gula tomotîka vê kafirî birîndar im
Destê min tetika Modoliyê nagire
Heyfa min nayê li kuştina mêran û şêran
Heyfa min tê li wî heyfî
Çar zabitê vî kafirî
Li ser me re sekinîne
Ji milê Silêmanê Ehmed
Bavê Kazim standin Modoliyê

De lêxin bavê bavê min o lêxin
Sûslemeyan ji stûyên xwe bînin
Qûndaxên Martelî û Çapeliyan li erdê xin
Em hene ji berê û paş de dijminê Romê
Qaçax û fîrarê dewletê ne
Berxê mala Emer in
Mezin û biçûkên me rabûne ranebûne
Mirîd û canfîdayê mala Şêx in (Şêx Seîd)

Le belê ji êvara Xwedê ve
Li gohê min xweş tê
Dengê gula topê li me sil kir
Sewtêna mîrata vê boriyê
Gule û barûdê vî kafirî
Li me dibare dayê mînanî
Tevana gelo li ber taviyê
Ji êvara Xwedê de teyrê ecelê
Li ser serê me Kurdan re digerîne
Li welatê ‘ûçincî ordiyê’ de
Mêr di ser min re qet tune ne
Eva ne şerê Hesenan e
Ne şerê Heyderan e
Ne şerê Cibiran e
Ne şerê Sînikan e
Ne şerê duwazdeh bavê eşîran e
Eva ecem e ‘bêşincî mezheb’ e
Ne dîn e ne îman e
Li qarşî şerîeta Mihemed
Li hember me disekine
Ji me re dixwîne meydan û ferman e

Ji êvara Xwedê ve
Cinazê Silêmanê Ehmed
Bi tevî komê Hesenan ve
Gelo li pêş miqabilî çavê min e
Ezê bi sê gulê tometîka vî kafirî
Birîndar im
Destê min têtikê mîrata modoliyê
Modoliyê nagire dayê rebenê
Pêçîka min a şahidê li min nagere
Heyfa min nayê li kuştina mêran û şêran
Heyfa min tê li wê heyfê
Çar heb ji tixayê vî kafirî
Li ser me re sekinîne
Ji milê Silêmanê Ehmed
Bavê Kazim digirtin
Dixistin tifinga Modoliyê

Le Axao wile nabe bile nabe
Îşev sê şev û sê roj e
Şer ketiye ser milê Keremê Qolexasî
Mêrekî çê tê kuştinê
Bi du gula birîndar e
Bi sonda mezin sond xwariye
Tê kuştinê lo bira jê venabe
Erz û eyalê Mala Emer
Îşev sê şev û sê roja
Li kavila Îranê digere nagere der nabîne
Ji xwe re li ser pişta kihêl û malekiyan
Lo bira peya nabî

Kerem dibê wez Kerem bim
Ez Kerem bim
Ez firar û qaşqûrê mehkûmê
Dewletê bim
Berxê Mala Emer bim
Ezê bi maleka weka Mistefa Begê re mal bim
Bi şêr û pilingên gurxwar re heval bim
Evî kafirê li bira qesr û qonaxê me girtine
Ji wekî me gurxwaran re
Ji maleke wekî mala Emerê Gulîxwur re
Dibên tivingên destên xwe daynin

Hela binêre li van tixa û qancarên Eceman
Li van sêrbaz û bêsinc û papaxgeniyan
Li vê Feleka malikmîrat a şaşdêran
Ecem bûye mêr û dibêje tifingên xwe daynin
Teslîmê çelengên me bin

De lêxin bavê bavê min o lêxin
Sûslema ji stûyê xwe daynin
Qûndaxên Martelî û Modoliyan li erdê xin
Em hene ji berê û paş de dijminê Romê
Qaçax û fîrarê dewletê ne
Berxê mala Emer in
Mezin û biçûkên me rabûne ranebûne
Mirîd û canfîdayê mala Şêx in (Şêx Seîd)

Derleywn: Hogir Modan
Bu haber toplam: 19139 kişi tarafından görüldü.
Son Güncellenme:08:01:24