ABD\'de, 1915 olaylarının yıldönümü olarak kabul edilen 24 Nisan yaklaşırken, Kongre’ye kritik bir ‘soykırım’ tasarısı sunuldu. Önümüzdeki üç haftalık süre zarfında Türk-Amerikan ilişkilerinde yine büyük sarsıntıya neden olabilecek tasarı, bu kez Kongre’nin üst kanadı Senato’da gündeme geldi. Hazırlayıcılarından biri ise ülkenin en etkili siyasetçilerinden Senato Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Robert Menendez. Durumu kritik hale getiren başka bir ayrıntı, Türkiye’nin Washington Büyükelçiliği koltuğu geçiş dönemi nedeniyle boş.
Hürriyet gazetesi Washington Temsilcisi Tolga Tanış\'ın haberine göre, Türk-Amerikan ilişkilerinin Gezi Olayları’ndan beri çalkantılar yaşadığı bir dönem, sosyal medya yasaklarının da etkisiyle üst üste Türkiye aleyhtarı tasarılara sahne olan ABD Kongresi’ne kritik bir Ermeni tasarısı sunuldu. Her sene olduğu gibi soykırım iddialarının yıldönümü 24 Nisan’dan önceye denk getirilen tasarı, bu kez Kongre’nin üst kanadı Senato’ya verildi. Metni kaleme alanlar ise ABD’nin güçlü siyasetçilerinden, aynı zamanda Senato Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Demokrat Partili New Jersey Senatörü Robert Menendez ve son dönem Türkiye’ye yönelik eleştirel çıkışların hemen hepsinde imzası olan Cumhuriyetçi Partili Illinois Senatörü Mark Kirk oldu.
Durumu daha da kritik kılan başka bir ayrıntı, 2010 başında Temsilciler Meclisi’nde görüşülen ‘soykırım’ tasarısında olduğu gibi Türkiye’nin Washington Büyükelçiliği yine geçiş döneminde. Geçen ay Türkiye’ye dönen Büyükelçi Namık Tan’ın ardından yerine atanan Serdar Kılıç halen görevi devralmış değil. Kaleme alınan metne göre ise tasarının oylanmasının 24 Nisan’a kadar tamamlanması düşünülüyor.
\'Öğretilmeli ve tanınmalı\'
Tasarının sunulmasından sonra bir açıklama yapan Menendez, “Ermeni Soykırımı, hiçbir zaman reddedilemeyecek verilere dayalı korkunç bir gerçektir. Tasarı, bu trajediyi her zaman hatırlayacağımızı ve anavatanlarından sürülen, öldürülen masum Ermeni erkekleri, kadınları ve çocuklarının anısını onurlandıracağımızı en güçlü şekilde ortaya koymaktadır. Ermeni Soykırımı, benzer vahşetlerin tekrarlanmasını önlemek için öğretilmeli, tanınmalı ve anılmalı” diye konuştu.
\'ABD diğerlerine katılmalı\'
Kirk ise tasarıyla ilgili yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Seneye Osmanlı Türkiyesi tarafından 1.5 milyon Ermeni’nin öldürüldüğü Ermeni Soykırımı’nın 100’üncü yıldönümü. Ailesini ve iki kardeşini yitiren, Chicago’dan 107 yaşındaki Helen Paloian gibi olaydan canını kurtarmış sadece birkaç cesur kişi kaldı. Hayatta kalanları onurlandırmak için ve kaybedilenlerin anısına, insan hakları konusunda küresel bir liderlik üstlenmek için ABD sonunda Ermeni Soykırımı’nı resmen tanıyan Avrupa Birliği ve 11 NATO müttefikine katılmalıdır.”
24 Nisan\'da hatırlanacak
Menendez ve Kirk, kaleme aldıkları tasarıda önce ABD Yönetimi’nin geçmişte 1915 Olayları’yla ilgili attıkları adımları sıraladılar. 1975 ve 1984’te başta Ermeniler, ‘soykırım’ kurbanlarının anılması için hazırlanan bir ortak tasarının sadece Temsilciler Meclisi’nde de olsa kabul edildiğini, 1981’de ise ABD Holokost Anma Konseyi’nin Ermeni Soykırımı’nın Holokost müzesinde ele alınması yönünde bir karar verdiğini hatırlattılar. Ardından da üç sonuç sıraladılar:
1) 24 Nisan 2014’te \'Ermeni Soykırımı\'nın yıldönümü hatırlanacak.
2) Başkan, Ermeni Soykırımı ile ilgili tüm gerçeklerin Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından tanınmasını içerecek şekilde âdil, yapıcı, istikrarlı ve sağlam bir Ermeni-Türk ilişkisine yönelik çalışmalı.
3) Başkan, ABD dış politikasının, insan hakları, insanlığa karşı suçlar, etnik temizlik ve Ermeni Soykırımı ile ilişkili ABD arşivlerinde belgelenmiş soykırım konularına uygun bir anlayış ve duyarlılık yansıtmasını sağlamalı.
Kabul edilme ihtimali
Senato’ya sunulan bu son tasarıya kadar ABD Kongresi’nde şimdiye kadar Ermeni konularında hazırlanmış tek bir tasarı vardı. Geçen sene Mayıs ayında kaleme alınan ve şimdiye kadar 50 milletvekilinin destek verdiği 227 sayılı o tasarı ise Kongre’nin Temsilciler Meclisi kanadına sunulmuştu. Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu elinde bulunduran Cumhuriyetçilerin ‘Ermeni Soykırımı’na ilişkin bir tasarıya sıcak bakmaması nedeniyle, tasarının kabul edilme ihtimali görülmüyordu. Ancak Türkiye’de sosyal medyaya getirilen yasaklar ve hukukun üstünlüğü konusunda yaşanan sorunlar nedeniyle Türk-Amerikan ilişkilerinde son dönem yeniden artan gerginliğin de etkisiyle Demokratların çoğunlukta olduğu Senato’da tasarının kabul edilebileceği konuşuluyor.
Tasarının 100 üyeli Senato Genel Kurulu’na ulaşması için önce Senato Dış İlişkiler Komitesi’nden geçmesi gerekiyor. Tasarının hazırlayıcılarından birinin komitede gündemi belirleyen başkan Menendez olması ise bu ihtimali güçlendiriyor. Ardından, tasarının 24 Nisan’a kadar Senato Genel Kurulu’nda oylanması bekleniyor.
