2022 Eylül ayında, kadınlara yönelik katı kıyafet kurallarını ihlal ettiği iddiasıyla tutuklanan 22 yaşındaki Doğu Kürdistanlı (Rojhilat) Jina Emini’nin ölümüyle başlayan protestolara yetkililer idamlarla karşılık veriyor. En son dört kişinin asıldığı bir dava uluslararası alanda büyük tepki çekti.
K24'ün Euronews'ten aktardığı haberinde, UST direktörü Mahmud Amiri Mogaddam, uluslararası tepkinin protesto bağlantılı infazları belli ölçüde kontrol altında tuttuğunu ancak İran'ın genel nüfusu sindirmek için diğer suçlamalara yönelik infazlara devam ettiğini şu sözlerle dile getirdi:
"Uluslararası tepki nedeniyle protesto bağlantılı gerçekleştirilemeyen infazları telafi etmek ve korku yaymak için siyasi olmayan suçlamalardaki infazlar yoğunlaştırıldı. Bunlar, İslam Cumhuriyeti'ndeki infaz makinesinin düşük maliyetli kurbanları."
100 gösterici daha idam riski ile karşı karşıya
Raporda, bu dört kişinin protestolarla ilgili suçlamalarla idam edilmesinin ardından, yüz protestocunun daha infaz edilme riskiyle karşı karşıya olduğu belirtildi.
Protestoların patlak vermesinden sonra özellikle uyuşturucu suçuna bağlı infazların sayısındaki keskin artıştan duyulan endişe dile getiriliyor. Protestoların başlamasından sonra idam edilenlerin yarısından fazlası ve 2022'de kaydedilen 582 infazın yüzde 44'ü uyuşturucuyla ilgili suçlardan gerçekleşti.
Bu, 2021'deki sayının iki katından fazla ve 2020'deki uyuşturucu bağlantılı infaz sayısının da on katından fazla bir rakam.
İnsan hakları grupları, Birleşmiş Milletler ve bağışçı devletlerin bu "dramatik artışa" tepki vermemesinden yakınıyor.
Raporda ayrıca çoğunluğu Sünni Müslüman Beluc azınlığın üyelerinin ülke genelindeki tüm infazların yüzde 30'unu oluşturduğuna dikkat çekiliyor. İnfaz edilen Kürt ve Arapların sayısının da özellikle uyuşturucu suçlarında orantısız olduğu belirtiliyor.
Rapora göre protestocu Macidreza Rahnavard da dahil olmak üzere iki kişi herkesin gözü önünde asıldı. İdam edilenler arasında 18 yaşın altında en az 3 çocuk suçlu bulunurken en az 16 kadın idam edildi.
Jina Emini gösterileri
İran'ın başkenti Tahran'da 13 Eylül 2022'de "ahlak polisi" olarak bilinen İrşat devriyeleri tarafından gözaltına alındıktan sonra rahatsızlanarak hastaneye kaldırılan 22 yaşındaki Emini 16 Eylül'de yaşamını yitirmişti.
Emini'nin ölümü üzerine memleketi Sakız’da 17 Eylül 2022'de başlayan gösteriler, Rojhilat ve İran geneline yayılarak yönetim karşıtı protestolara dönüşmüştü.
Aylarca süren olaylarda yaklaşık çok sayıda gösterici öldürülmüş, yüzden fazla da emniyet görevlisi hayatını kaybetmişti.
İran gösterilerde gözaltına alınanlar hakkında resmi bir açıklama yapmazken, bağımsız kaynaklar göstericilerden binlerce kişinin gözaltına alındığını öne sürüyordu.
