Amerikalı akademisyen ve Orta Doğu uzmanı Henri Barkey Eye for Iran'a verdiği demeçte, Türkiye ile PKK arasındaki ateşkesin, Tahran ve müttefiklerinin İsrail ile savaşta hırpalanmasının ardından Ankara'ya bölgesel güç boşluğunu doldurma gücünü daha da verebileceğini söyledi.
Washington DC'deki Dış İlişkiler Konseyi'nde Ortadoğu çalışmaları alanında kıdemli araştırmacı olan Amerikalı akademisyen Henri Barkey, "İran şu anda çok yalnız" dedi.
PKK’nin Türk devletine karşı on yıllardır sürdürdüğü ayaklanmanın çözümü için yapılan baskı, Ortadoğu'nun tektonik plakalarının yer değiştirmesi ve Başkan Donald Trump'ın ABD'nin taahhütlerini altüst etmesiyle küresel ittifakların değişkenlik gösterdiği bir döneme denk geliyor.
Barkey, "Orta Doğu'da stratejik durum tamamen değişti" dedi ve ekledi: "Şu anda Orta Doğu'da kimsenin üstünlüğü yok ve her şey herkese açık."
Barkey, "İran, öngörülebilir gelecekte geçmişte yaptıklarını yapamayacak" diye de ekledi.
İran'ın bölge genelinde İsrail'e karşı 15 aydır sürdürdüğü doğrudan çatışma ve vekalet savaşlarının ardından Tahran daha kötü bir durumda.
Lübnan'daki başlıca müttefiki Hizbullah, İsrail'in kara savaşı ve hava saldırılarından ağır bir bedel aldı. En önemlisi, İran'ın Suriye'deki Esad hanedanlığındaki en eski müttefiki, Türkiye'ye daha yakın olan Sünni İslamcı isyancılar(HTŞ) tarafından devrildi ve Ankara'ya yeni bir bölgesel alan kazandırdı.
Türkiye PKK ile barıştan nasıl faydalanıyor?
PKK'nin tutuklu lideri Abdullah Öcalan, 27 Şubat'ta örgüt üyelerine silah bırakma çağrısı yaptı.
Bu açıklamanın ardından birkaç gün sonra PKK tarafından 40 yıllık çatışmayı sona erdiren ateşkes ilan edildi.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın bu hamlesi büyük ölçüde, kendisine 2028'de üçüncü kez cumhurbaşkanlığı için aday olma olanağı sağlayacak yeni bir anayasa hazırlama yönündeki iç politik kaygılardan kaynaklanıyor olsa da, Türkiye'nin çok sayıda PKK militanının konuşlandığı Kürdistan Bölgesi’nde kazanımlar elde etmesi muhtemel.
Türkiye'nin kazancı İran'ın kaybı olabilir.
Barkey, "Hem Türkiye hem de İran, Irak Kürtleri üzerinde etki yaratmak istiyor" dedi.
Türklerle PKK'nin resmen barış yapması, nüfuzlarını artırma çabalarına yardımcı olacaktır.
Barkey, Türkiye ile İran arasındaki ilişkiyi karmaşık olarak nitelendirdi. Barkey, Türkiye ile İran arasındaki ilişkiyi ‘’ en azından samimi bağların ve istikrarlı bir sınırın olduğu bir ilişki. Ancak her iki İslam ülkesi de ihtişam ideallerine sahip revizyonisttir.’’ Değerlendirmesinde bulundu
Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, geçen ay El Cezire Arapça'ya verdiği röportajda, İran'ın milislere dayalı dış politikasının kazançtan çok kayba yol açtığını söylemişti.
Kayan tektonik plakalar
Tahran ile Ankara arasında son dönemde yaşanan diplomatik gerginlik, Ortadoğu'da daha geniş çaplı bir değişimin habercisi.
Bunlara bir de Türkiye'nin, Rusya ile savaşın sona ermesi koşuluyla Ukrayna'ya barış gücü göndermeyi teklif ettiği ve İsrail'in güney Suriye'ye saldırarak Suriye Kürtleriyle bağları güçlendirmeye çalıştığı iddiaları da ekleniyor.
İsrail, bunun güney Suriye'yi silahsızlandırma politikasının bir parçası olduğunu söylüyor; ancak Türkiye'ye yakın İslamcı grup Heyet Tahrir el-Şam'ın (HTŞ) liderliğindeki yeni hükümet İsrail'i kınadı.
Barkey , Eye for Iran programında, "İsrailliler ayrıca Suriyelileri cezalandırmaya çalışarak çok ileri giderek, onları esasen müttefik aramaya zorlayarak risk alıyorlar" dedi .
Şam'ın temas kurmayacağı bir müttefik ise İslam cumhuriyeti karşıtı tutumunu sürdüren Tahran olacak.
İran'ın Suriye'de kendini yeniden kurmasının sıfır ihtimal olduğunu belirten Barkey, Ankara'nın yeni HTŞ liderleriyle yakın ilişki içerisinde olduğunu belirterek, "durum bu" dedi.
Barkey sözlerinin devamında “Suriyeliler ve HTŞ, İran’ın Esad’ı bunca yıldır iktidarda tuttuğunu, Esad’ın bu kadar uzun süre iktidarda kalamayacağını, hatta İran’ın desteği olmasaydı iç savaşı bile kazanamayacağını söylüyor.” İfadelerini kullandı
Ukrayna'da Türk barış gücü bulunması teklifi
Barkey, Türkiye'nin Ukrayna'ya barış gücü göndererek destek mesajı vermediğini söyledi.
Aksine, Erdoğan'ın dünya sahnesinde önemli görünme şansı. Öte yandan, Rusya ile ilişkisine rağmen İran önemsiz.
Barkey, "Daha önce İran, Rusların doğrudan bir aracı olmasa da uluslararası alanda çok faydalı bir aktördü çünkü ABD ve müttefikleri için çok sayıda sorun yaratıyordu" dedi.
Barkey, İsrail'in Rusya'ya yönelik balistik füze stoklarına önemli darbe vurmasının ardından İran'ın Rusya'ya balistik füze gönderme yeteneğinin de sınırlandığını söyledi.
Bu arada Rusya, olası nükleer görüşmelerde Washington ile Tahran arasında arabulucu olarak konumlanıyor.
Barkey, "Hiçbir lider Rusya için Trump'tan daha fazlasını yapmadı, bu nedenle Moskova İran'a baskı yapabilir" dedi.
Barkey, "Rusların İranlılara gerçek ya da hayali bir baskı uygulaması oldukça olası" dedi.
Barkey , Değişen ittifaklar, yeni dünya düzeni ve Trump'ın istikrarlı öngörülemezliği, İran İslam Cumhuriyeti'ni daha da istikrarsızlaştırabilir ve Türkiye bölgede üstünlük sağlayabilir. Değerlendimesini yaptı.
