Azerbaycan'dan dönerken kötü hava koşulları nedeniyle düşen İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan'ı taşıyan helikopterin neredeyse yarım asır önce üretildiği ortaya çıktı. 

Dayanıklılığı nedeniyle uzun süre hizmet vermesi ile tanınan Amerika Birleşik Devletleri (ABD) yapımı Bell 212, UH-1N "Twin Huey" adlı savaş helikopterinin sivil versiyonu.

1970'li yıllarda üretilmesinden dolayı da günümüz teknolojisinden oldukça uzakta bulunan bir ulaşım aracı. 

Kazanın ardından uzmanlar, Bell 212'nin görsel uçuş koşullarında uçmak üzere üretildiğine, yani pilotun yalnızca oturduğu yerden araziyi gözlemleme becerisine güvenmek zorunda olduğuna dikkati çekti.

Bu sebeple de yoğun sis ve fırtınanın yaşandığı pazar günü pilotun görüş mesafesinde yaşamış olabileceği sıkıntının kazanın başlıca sebebi olabileceği düşünülüyor. 

İranlı yetkililer, üç helikopterlik konvoydaki diğer iki helikopterin güvenli bir şekilde iniş yaptığını söyledi. Helikopterlerin zorlu uçuş koşullarından etkilenip etkilenmediği belirsizliğini korurken, Tahran'dan bilgi gelmemesi kazanın ayrıntılarının hala gizemini koruduğu anlamına geliyor.

Tahran rejimi hala Şah'ın satın aldığı uçaklarla uçuyor

Yerel medya, İran İslam Cumhuriyeti Kızılay Cemiyeti tarafından işletildiği söylenen Bell 212'nin 1979 İslam Devrimi'nden önce satın alınmış olabileceğini vurguluyor. 

Uçmaya olan düşkünlüğüyle tanınan ve kendisi de pilot olan İran Şahı Muhammed Rıza Pehlevi, babası Şah Rıza Pehlevi tarafından 1920'de kurulan İran İmparatorluk Hava Kuvvetleri'ne dev yatırım yapması ile tanınıyordu.

Böylece İran ABD dışında F-14 Tomcat kullanan tek ülke olmayı başarırken üst düzey bir hava kuvvetleri filosu oluşturmayı da başardı. Bu dönemde satın alınan hava araçları arasında Bell yapımı AH-1 Super Cobra ve Chinook gibi helikopterler de bulunuyordu.

Ancak, ABD'nin İslam Cumhuriyeti'ne uyguladığı silah ambargosu, Batı yapımı hava araçlarının çoğunun bakımsız kalmasına neden oldu.

Bununla birlikte Tahran rejimi, mevcut filoda ihtiyaç duyulan parçaları tersine mühendislikle üreterek sınırlı sayıda uçağı ve helikopteri kullanmaya devam etti.

Bu uygulama, Sovyetler Birliği ve Çin gibi ülkelerden silah ve ekipman satın alınarak desteklendi. Yine de, yaşlanan filoyla ilgili sorunlar, 1980-1988 İran-Irak Savaşı sırasında Tahran'ın uçak ve pilotlarını önemli ölçüde kaybetmesiyle tamamen ortaya çıktı.

Fakat bu hava araçlarından bazılarının Reisi'nin içinde bulunduğu helikopter gibi günümüze kadar gelebildiği düşünülüyor. İran'ın mevcut hava kabiliyeti bilinmemekle birlikte, Flight Global tarafından 2024 yılında yapılan bir tahminde ülkede halen en az iki Bell 212'nin faaliyet gösterdiği belirtiliyor.

Bell 212'yi başka kimler kullanıyor?

1968'de tanıtılan Bell 212 ve çeşitli varyantları dünya çapında birçok ordu ve ülkede kullanılıyor.

Askeri versiyonu olan UH-1N Twin Huey, ABD'nin Vietnam Savaşı ve 2003 Irak işgali de dahil olmak üzere küresel çatışmalarda hizmet verdi. Halen başta ABD Hava Kuvvetleri olmak üzere İtalya, İspanya, Arjantin ve Suudi Arabistan tarafından kullanılmaya devam ediliyorlar. 

2024 yılında Bell 212, Slovenya, Hırvatistan, Sırbistan, Kuzey Makedonya gibi Balkan ülkelerindeki polis güçleri ve Kanada ile Japonya'nın sahil güvenlik güçleri tarafından kullanılıyor.