İsrail’in Suriye ve Lübnan ile ilişkileri normalleştirme yönündeki ilgisini dile getirmesinin ardından, bir Suriye resmî kaynağı çarşamba günü yaptığı açıklamada, İsrail ile bir barış anlaşması imzalanmasına dair açıklamaların “erken” olduğunu söyledi. Bu açıklama, devlet televizyonu tarafından aktarıldı.

Adı açıklanmayan resmî kaynağın sözleri şöyle aktarıldı: “Şu an için işgalci İsrail ile barış anlaşması imzalanmasına ilişkin açıklamalar erken sayılır.”

Kaynak ayrıca şunları ekledi: “Yeni anlaşmalar üzerinde müzakere ihtimali ancak, İsrail’in 1974 tarihli ateşkes anlaşmasına tamamen uyması ve işgal ettiği bölgelerden çekilmesinden sonra gündeme gelebilir.”

İki gün önce, İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Sa’ar, ülkesinin Suriye ve Lübnan ile ilişkilerini normalleştirmekle “ilgili olduğunu” ve bunu yaparken “İsrail’in güvenlik ve temel çıkarlarını koruyacağını” belirtmişti.

Sa’ar’ın açıklamaları, bölgede yaşanan büyük dönüşümler — özellikle Aralık ayında Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın devrilmesi ve Tahran destekli Lübnan Hizbullah’ının İsrail’le olan son savaşta büyük kayıplar vermesi — bağlamında geldi.

Yeni Suriye yönetimi, İsrail ile gerilimi azaltmak için dolaylı görüşmeler yürüttüğünü doğruladı.

Esad’ın devrilmesinden bu yana İsrail, Suriye askeri altyapısına karşı yüzlerce hava saldırısı düzenledi ve Golan’daki silahtan arındırılmış tampon bölgeye askerî olarak ilerledi. İsrail bu operasyonların, yeni yönetimin eski Suriye ordusunun silahlarına ulaşmasını engelleme amacı taşıdığını açıkladı.

Geçici Suriye Devlet Başkanı Ahmed Şara, ülkesinin komşularıyla çatışma istemediğini sık sık dile getirdi ve uluslararası toplumu, İsrail’in saldırılarını durdurmaya zorlamaya çağırdı.

Suriye tarafı, devam eden müzakerelerin amacının 1974 tarihli ateşkes anlaşmasını yeniden canlandırmak olduğunu belirtiyor.

Sa’ar ise İsrail’in, 1967 savaşında büyük kısmını ele geçirdiği  ve 1981’de ilhak ettiği Suriye’ye ait Golan Tepeleri’nden vazgeçmeyeceğini vurguladı. Bu ilhak, ABD dışında uluslararası toplum tarafından tanınmamıştı.

“İsrail, 40 yılı aşkın süre önce Golan Tepeleri’nde kendi yasalarını uygulamaya koymuştur ve herhangi bir barış anlaşmasında Golan, İsrail’in ayrılmaz bir parçası olarak kalacaktır.” dedi.

Golan Tepeleri üzerindeki kontrol uzun zamandır İsrail ile Suriye arasında bir gerilim kaynağı olmaya devam ediyor. Her iki ülke teknik olarak hâlâ savaş hâlinde bulunuyor.

Olası anlaşma neyi kapsıyor?

İsrail’in Kanal 12 televizyonunun aktardığına göre, olası İsrail-Suriye güvenlik anlaşması şu maddeleri içeriyor:

1. 1973 Savaşı sonrası imzalanan 1974 tarihli ateşkes anlaşmasının güncellenmesi.
2. Güney Suriye’de İran ve Hizbullah’ın hücre oluşturma girişimlerine karşı Suriye-İsrail arasında istihbarat temelli güvenlik koordinasyonu.
3. İsrail’in, Şebaa Çiftlikleri’nin Suriye’ye ait olduğunu resmen tanıması.

Ayrıca, Ürdün’ü de kapsayan ve Yermuk Havzası’ndaki su paylaşımını içeren üçlü bir anlaşmanın da mümkün olabileceği belirtildi.

ABD Başkanı Donald Trump ise pazartesi günü, savaşın parçaladığı Suriye’yi küresel ekonomiyle yeniden bütünleştirme umuduyla ülkeye uygulanan yaptırımları resmen kaldırdı. İsrail, bu hamlenin ardından Şam ile ilişkiler kurmaya çalışırken, Suriye yönetimi bu kararı “tarihi bir adım” olarak memnuniyetle karşıladı.

Trump, Mayıs ayında, El Kaide’nin eski kolu olan Heyet Tahrir el-Şam’ın öncülük ettiği silahlı gruplar koalisyonunun, Esad ailesinin 50 yıllık iktidarını sona erdirmesinin ardından, Suudi Arabistan ve Türkiye’nin çağrısına yanıt olarak Suriye’ye yönelik yaptırımların çoğunu kaldırma niyetinde olduğunu açıklamıştı.