Sosyo Politik Saha Araştırmaları, 27 Ekim - 1 Kasım tarihleri arasında Diyarbakır, Urfa, Mardin, Şırnak, Dersim, Bingöl ve Van’ın aralarında bulunduğu 15 Kürt kentinde yaptığı saha araştırmalarının sonucunu Kasım ayında açıkladı.
Artı Gerçek’e konuşan Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi Koordinatörü Yüksel Genç, Kürt seçmen eğilimini, ittifak politikasına nasıl baktığını ve sahada nasıl bir eğilim olduğuna ilişkin konuştu.
Seçimlere 4 aydan az bir süre kala isim Kürt seçmenin nasıl bir tercihte bulunacağı konusuydu. Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi araştırmasına göre HEDEP oylarını arttırdı. Öncelikle araştırma yaptıkları 15 Kürt kentindeki seçmen eğilimi hakkında bilgi veren Yüksel Genç, bu bölgelerde açık ara en güçlü siyasi partilerin HEDEP ve AKP olduğuna işaret etti.
Araştırma yaptıkları bölgede HEDEP’in oyunu arttırdığını vurgulayan Genç detayları şu şekilde paylaştı:
“Çalışmaya göre 31 Mart 2019 yerel seçimlerine göre HEDEP/HDP’nin oyunda yüzde 9,2’lik bir artış, AKP’nin oyunda ise yüzde 5’düşüş görülüyor. Ayrıca 2019 Mart yerel seçimlerinde oy kullanmadığını bildiren yüzde 19’luk bir oran var. Bu oranın yüzde 52,6’sı Mart 2024’de yapılması öngörülen yerel seçimlerde HEDEP’e oy vereceğini söylemiş. Bu veri şu açıdan önemli; 2019’da oy kullanmayan bu kesimin büyük kısmı ilk defa önümüzdeki yerel seçilerde oy kullanacak olan 18-24 yaş grubunu içeriyor. Yani HEDEP bu yerel seçimlerde en çok bu genç yaş grubundan oy alacak gibi görünüyor. Elde ettiğimiz veriler de gençlerin HEDEP’e ilgisinin arttığını gösteriyor. Yine bu çalışma, yarısından fazla seçmenin partisinin göstereceği adaya oy vereceğini söylese de aday profilinin, aday taahhütlerinin ve partilerin yerel yönetim politikalarının oy verme tercihinde artan biçimde belirleyici olmaya başladığını gösteriyor. Dolayısı ile partiler adaylarını yerelin ihtiyaç ve beklentileri ile uyumlu belirlemek durumunda görünüyor”
'HEDEP seçmeninin yüzde 70'i ittifaklara karşı'
Muhalefetin ittifak politikasını sağlıklı yürütmemesinin sahaya da olumsuz yansıdığına işaret eden Genç, şunları söyledi:
“Bizim yaptığımız araştırmalarda örneğin HEDEP seçmeninin yüzde 70’den fazlası ittifaklara açıkça karşıdır. Buna rağmen yerel seçimlerde muhalefet elindeki kentleri yeniden kazanmak istiyor ise iktidar karşısında birbirini desteklemek, ortaklaşmak ve tabanlarını da bu sürecin parçası yapmak durumunda. Her şeyden önce genel seçimlerde dağıtıcı etki kuran ittifak biçimlerine dönük ciddi bir özeleştiri ile yeni bir modele koyulabilmeliler. Açık, şeffaf olmayan egemen akıl ve kanaatlerce sınırları belirlenmiş, kapalı kapılar ardında yürütülmüş pazarlık siyasetinin gölgesinde bir ittifakın dağıtıcı olduğu deneyimlendiğine göre; yerelde özellikle batı illerinde seçmen ağırlıkları gözetilerek, karşılıklı desteklenme ve fayda ilişkileri açıkça belirlenerek yeni bir ittifaklaşma modelinin kurulması düşünülebilir."
"Unutmayın ki muhalefetin belediyesini yönettiği İstanbul, Ankara, Adana, Antalya, mersin gibi pek çok il ittifaklar sayesinde kazanıldı. Bu saydığımız illerde Millet ittifakının kazanmasında Kürt seçmen belirleyici bir rol oynadı. Şimdi örneğin İstanbul Büyükşehir Belediyesini elinde tutmak isteyen CHP, seçimi kazanmasında büyük katkısı olan HDP’li seçmeni bu sürece yeniden katılabilmek için çok ciddi bir özeleştiri kadar karşılıklı desteklenme politikasını nasıl yürüteceğine dair de kimi açık görüşmeler yapabilmelidir. Karşılıklı desteklenmeden şunu kastediyorum; önceki dolaylı ittifak ilişkisi Kürtleri memnun etmedi ve kendisine fayda yerine zarar getirdiği fikrini doğurdu. Bu duygu halinden çıkabilmesi için mesela HDP seçmeninin batıda ağırlıkta olduğu ilçe ve beldelerde CHP; HEDEP’li adayı destekleyeceğini ilan edebilir karşılığında büyükşehirde HEDEP’li seçmen desteğini isteyebilir. Ya da HEDEP’in desteklemesi halinde belediye yönetiminde HEDEP’lilerin de yer alacağına dair kimi protokoller oluşturmakta bu karşılıklı güçlenmenin parçası olabilir. Ya da kimi kentlerdeki desteğe karşılık Kürt sorununda çözümün geliştirilmesini sağlayacak kimi bağlayıcı vaatler de mümkün olabilir…vs. Benzer şey diğer partiler içinde geçerlidir. İşin özü bundan sonraki ittifaklar ancak tabanın onayı ve tabanın kimi temel ihtiyaçlarına, desteklenen partilerin birlikte kazan kazan politikasını kurmalarına bağlı olarak gelişebilir.”
'2019 benzeri bir ittifakın çıkması güç görünüyor'
2019 yerel seçimlerinde CHP, İstanbul ve Ankara gibi büyükşehirleri HDP’nin desteği ile kazanmıştı. Bu destek Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de devam etti. Seçimlerin ardından sonra CHP Adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun Ümit Özdağ’la yaptığı protokol kamuoyunda oldukça tartışıldı. Bu seçimlerde 2019 benzer bir ittifak durumunun oluşup oluşmayacağına ilişkin soruya Genç şu cevabı veriyor:
“2019 benzeri bir ittifakın çıkması az öncede bahsettiğim gibi güç görünüyor. HEDEP seçmeni, özellikle Kürt seçmen oldukça tepkili olanlara. Büyük bir güven kırılması var. İttifak girişimlerinin, hele dolaylı ittifak girişimlerinin yürüttükleri mücadeleye katkısı olmadığı gibi kazanım alanlarını da daralttığını düşünüyorlar. Üstelik sistem içi tüm partilerin Kürtleri oy deposu gibi gören geleneksel anlayışının güncellendiği duygusunu da yaşadı bu seçmen grubu. 2019 seçimlerinde Kürtler, HDP; İktidar isterlerse “ kaybettirecek güçte” olduklarını göstermek istedi. Aynı zamanda kendilerinin desteği ile kazanılabileceğini gösterdi. Aslında o seçimlerde HDP’li seçmen oyun bozucu ve oyun kurucu olma gücünü gösterip denklem dışı edilemeyeceğini gösterdi. Ancak o seçimlerde ve sonraki süreçte Kürtler sadece İktidara kaybettiren, muhalefet kazandıran gücünün deneyimlenmesini değil, kazandırdıkları ile kazanmakta istedi. İşte Kürtlerle örtük ilişki kuranlar bunu unuttu!”
'Kürtler örtük ilişkilerin aktörü olmak istemiyor'
“Kürtler artık ne örtük ilişkilerin aktörü olmak istiyor, ne de fayda görmediği bir ilişkinin parçası olmak istiyor” sözleri ile sürecin şeffaf yürütülmesi gerektiğini vurgulayan Genç, “Dolayısı ile bu defa eğer yerellerde HEDEP’le ilişki kurulacaksa, seçmeni birincil olarak örtük bir ilişki istemiyor. İkincisi bu ilişkinin kendisine getireceği faydayı bilmek ve yaşamak istiyor. Ve elbette yaşadığı derin kırılma ve güvensizliğini dengeleyecek açık garantiler arıyor. Karşılıklı desteklenme protokolleri bu sorunu kısmen çözebilir. Örneğin İstanbul, Adana, mersin, Antalya, Aydın, Manisa vb kentlerde HEDEP’in etkili olduğu ilçe ve beldelerde ittifak kurmak isteyen partiler HEDEP’i desteklesin, HEDEP’te ilgili büyük şehir ve kentlerde onları desteklesin. Bu bir formül olarak düşünülebilir. Karşılıklı desteklenme ilişkisinin karşılığı sadece kimi belediye ve meclis üyeliklerinde desteklenmede olmayabilir. HEDEP’li seçmenin, özellikle Kürt seçmenin temel politik taleplerinin karşılanmasına dair degarantiler olabilir. Hatta bu tür protokoller veya ilişkiler illa muhalefetle değil iktidarla da kurulabilir. Burada mevzu şu: Kürtler kazandırırken kazanmak da istiyor! Buna da hakları var” dedi.
Muhalefet nasıl bir yol izleyecek?
Tüm bu tablo içinde bir diğer soru şu olacaktır; İktidar kanadı ittifak kurdukları ile bu denli somut desteklenme ilişkisi kuruyorken Muhalefet partileri örneğin 2019 seçimlerinde Iğdır’da olduğu gibi kimi bölge illerinde yine HEDEP aleyhine, İktidar lehine mi çekilecek, yoksa bölgenin en güçlü muhalefet partisi olan HEDEP lehine mi tutum alacak? Bununda yanıtını bulması önemli olacaktır.”
