Mutabakat metni, CHP Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Oğuz Kaan Salıcı, DEVA Partisi Seçim İşleri Başkanı İdris Şahin, Demokrat Parti Göç ve Sosyal Politikalar Başkanı İlay Aksoy, Gelecek Partisi Seçim ve Hukuk İşleri Başkanı Ayhan Sefer Üstün, İYİ Parti Seçim İşleri Başkanı ve Ankara Milletvekili Şenol Sunat ve Saadet Partisi Mahalli İdareler Başkanı Hasan Bitmez’den oluşan Seçim Güvenliği Komisyonu tarafından açıklandı.

Seçim sürecinde ıslak imzalı tutanakların yüklenmesi için altı partinin ortak bir sistem kurulduğu belirtildi. Altı parti hem kendi sistemlerine hem de kurulan ortak sisteme ıslak imzalı tutanakları yükleyecek ve partilerin görevlileri bunları görüntüleyebilecek.

‘Hem sigorta hem kasko’

Altı parti, Türkiye’nin bütün seçim bölgelerinde avukat bulunduracak. Seçim bölgesindeki elektrik kesintileri için de bu kesintilerin düzeltilmemesi halinde sayımların durdurulacağı belirtildi.

Toplantıda konuşan DEVA Partili Şahin, çalışmalarını “Hem sigorta hem de kasko yaptırıyoruz” diye nitelendirdi.

Altı partinin genel başkan yardımcıları seçimlere ittifak halinde girilmemesi durumunda bile seçim güvenliği konusunda varılan uzlaşının süreceğinin altını çizdi.

‘İçişleri müdahale etmeli’

İYİ Partili Sunat, seçim günü meydana gelecek olumsuzluklara İçişleri bakanının müdahale etmesi gerektiğinin altını çizdi. Geçmişte seçim dönemlerinde tarafsız bakanların getirildiğini hatırlatarak, “Sakın böyle bir şey yapmayın, açıklar kamuoyuyla paylaşırız” uyarısında bulundu.

SADAT hatırlatması

CHP’li Salıcı’ysa “Türkiye’de iktidarın barış içinde el değiştirmesi için güvenli bir seçim sürecine ihtiyaç var. Biz kendimize inanıyoruz ve hazırlıklarımızı seçim tarihi gelmeden başlattık. Kendimizi güveniyoruz. Sadece kendi oylarımızı değil, tüm oyları korumanın peşindeyiz” dedi.

SADAT’ı hatırlatan Salıcı, “Ayaklarını denk alsınlar, Türkiye onların cirit atacağı bir ülke değil” çıkışı yaptı. Altılı masanın bozulmayacağını ve bunu bekleyenlerin de heveslerinin kursaklarında kalacağını söyledi.

Ankara Çankaya’da bulunan TBB Litai Konukevi’nde düzenlenen açıklama ile kamuoyuyla paylaşılan mutabakat metninden ayrıntılar şöyle:

*Seçimlerde mühürsüz oyların geçerli sayılması, seçmen listelerindeki usulsüzlükler, geçerli- geçersiz oylar üzerinden yapılan itirazlar, seçim günlerindeki olaylar ve tekrarlanan seçimler, güvenliğin temini konusunda ciddi endişeler yarattı.

*Bu endişelerin farkındalığıyla altılı masayı oluşturan siyasi partilerin ilgili yöneticileri ve ekipleri bir araya gelerek altı toplantı düzenledi. miştir. Bu toplantılarda, seçim güvenliğinin temini için gerekli unsurlar ve bu konularda işbirliğinin esasları belirlendi.

*Bu iş birliği, seçmen kütüklerinin analizi, sandık kurulu üyelerinin belirlenmesi ve ortak avukat havuzunun oluşturulmasını içeren seçim öncesi sürecini, oyların usullere uygun kullanımı ve sayımını içeren seçim günü işlemlerini ve seçim sonuçlarının alınması, ıslak imzalı tutanaklar ve Yüksek Seçim Kurulu’nun ilan ettiği sonuçların karşılaştırılması, süresinde ve usullere uygun şekilde itiraz edilemsini içeren seçim sonrası sürecini kapsayacak.

Seçim Güvenliği Komisyonu Ortak Çalışma Başlıkları

A. Seçim Öncesi Yapılacak Çalışmalar

1. Seçmen kütüklerinin oluşumu ve paylaşımı

Her siyasi parti, seçmen kütüklerini düzenli olarak YSK’dan temin ederek üzerinde çalışacaktır. Bu çalışmalar aşağıdaki incelemeleri kapsayacaktır.

Türkiye geneli ve il/ilçe/mahalle bazında seçmen sayısı değişimi, Konut satışı üzerinden, bankaya döviz yatırılması/tahvil alma gibi yöntemlerle veya geçici koruma statüsündeyken Partili Cumhurbaşkanlığı Sistemine geçilmesiyle birlikte Cumhurbaşkanının tek imzasıyla Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı kazananların seçmen kütüklerinde il/ilçe/mahalle bazındaki dağılımı Anormal sayıda seçmen kaydı görünen haneler, Vefat ettiği halde seçmen listelerinden düşürülmemiş vatandaşlar, Konut vasfını kaybetmiş/taşımayan adreslerde bulunan seçmenler.

İncelemeler sonucu elde edilen veriler altılı masayı oluşturan siyasi partiler arasında paylaşılacak, seçim güvenliğini tehdit eden unsurlar önceden tespit edilecek, gerekli hukuki işlemler yapılacak ve kamuoyu ile paylaşılacaktır.

Seçmen kütüklerinin oluşumuna/paylaşımına dair söz konusu endişeler göz önünde bulundurulduğunda, Altılı Masayı oluşturan siyasi partiler olarak bizler, bir an önce aşağıda belirttiğimiz tedbirlerin alınması gerektiğine inanıyoruz.

Halen adres kayıt sistemine kayıtlı olmayan çok sayıda vatandaşımızın olduğu ifade edilmektedir. Bu kişilerin belirsiz halleri bir sorun olarak ortada durmaktadır. Bilindiği üzere ‘Milletvekili Seçimi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’ kapsamında nisan ayında yapılan yasal değişiklik çerçevesinde adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde görünmeyenler, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün adres kayıt sisteminde bulunan en son geçerli adres kayıt bilgileri kapsamında seçmen kütüğüne kaydedilmektedir. Bu kapsamda, adres kaydı olmadığı halde seçmen olan kişiler, eski adreslerinde seçmen olarak gösterildikleri takdirde seçmen ve askı listelerinde bir işaretle belirtilmeli, böylelikle ortaya çıkacak çelişki ve soru işaretlerinin önüne geçilmelidir. Seçmen kütüklerinin oluşumu veya güncelleştirilmesi sırasında şikâyet ve itirazları inceleme ve kesin olarak karara bağlama yetkisi sadece ilçe seçim kurulu başkanındadır. Bu yetkiyi her ne kadar resmi olarak ilçe seçim kurulu başkanı kullanıyor gibi gözükse de bütün işlemler seçim müdürü üzerinden yürümektedir. Bu yetkinin seçim Kurulu başkanı yerine seçim kurulları tarafından yürütülmesi ve seçmen kütüklerinin güncelleştirme sürecinde kesin olarak karar verme yetkisinin ilçe Seçim Kurulunda olması konusunda yasal düzenleme yapılmalıdır. Taksirli suçtan hükümlüler hariç, diğer hükümlülerin oy kullanması mümkün değildir. Bu kapsam içerisine açık cezaevlerinde bulunan kişiler de dahildir. Ancak, pandemi süreci ile açık cezaevinde bulunan çok sayıda hükümlü izinli sayılmış ve serbest bırakılmıştır. Yaklaşık olarak bu sayı 100 Bin civarındadır. Bu kişilerin oy kullanma süreçleri takip edilmelidir. Bir diğer önemli konu ise, kısıtlı ve silah altında bulunan kişilerin yerine oy kullanılmasıdır. Her iki grupta bulunan kişilerin yerine oy kullanma işlemleri yapıldığı daha önce defaten tespit edilmiş olup bu konuda da özen gösterilmesi gerekmektedir. Bu kategoride bulunanların, seçmen kütüklerinin kesinleşmesi öncesi kütükten silinmesi ya da oy kullanamayacağının belirtilmesi takip edilmesi gereken bir konudur.

Altılı Masayı oluşturan siyasi partiler, bu konulardaki itirazları ve önerileri usullere uygun şekilde ilgili mercilere sunacak, süreç ve sonuçları da kamuoyu ile paylaşacaktır.

2. Sandık başı işlemlerini takip edecek kadroların tespiti

Gerçekleşecek ilk seçimde yurt içinde ve yurt dışında 200 bin civarı sandık kurulması beklenmektedir. Her siyasi parti, seçim günü görev yapacak sandık alanı (okul/bina/kat) sorumluları, sandık kurulu üyeleri ve müşahitlerini önceden belirleyecektir. Söz konusu görevlilerin seçim mevzuatı, görev ve yetkileri konusunda eğitim almasını sağlayacaktır.

Altılı masayı oluşturan siyasi partiler arasında görevli sayısı ve görev yeri bilgileri paylaşılarak görevli sayısı az olan sandıklar önceden belirlenecek, bu şekilde her sandıkta yeterli sayıda görevlendirmenin yapılması sağlanacaktır.

3. İl ve ilçe seçim kurulları

Her siyasi parti, il seçim kurullarında temsilci bulunduracaktır. Yurt içi ve yurt dışı ilçe seçim kurullarına üye verebilen siyasi partilerin üyeleri halihazırda yeminlerini etmiş ve görevlerine başlamışlardır. Üye verilmeyen ilçe seçim kurullarında ise her siyasi parti birer temsilci bulunduracaktır. Söz konusu üye ve temsilcilere seçim mevzuatı ile görev ve yetkileri konusunda eğitimleri verilecektir.

Altılı masayı oluşturan siyasi partiler arasında il ve ilçe secim kurullarında görev yapacak üye ve temsilci sayısı ile görev yeri bilgileri paylaşılarak kurul toplantılarında, itiraz sureci ve birleştirme tutanaklarının kontrolü gibi işlemlerde iş birliği yapılması sağlanacaktır.

İl seçim kurullarının yeniden oluşumu, ilçe seçim kurulu başkanlarının yeniden belirlenmesi konuları, altılı masayı oluşturan siyasi partilerin yetkilileri tarafından takip edilecektir.

4. Partilerin seçim altyapısı, ortak çalışma ve bilgi paylaşımı

Her siyasi parti, kendi sandık görevlileri, müşahitleri, sandık alanı (okul/bina/kat) sorumluları ve teşkilatları aracılığıyla sandıklardan ıslak imzalı sandık sonuç tutanaklarını temin etmek üzere hazırlığını yapmaktadır. Bu görevliler ile sandık sonuçlarının, tutanakların ve diğer bilgilerin saklanacağı, işleneceği teknik altyapı ve sistem konusunda altılı masayı oluşturan siyasi partiler arasında işbirliği yapılacaktır.

Seçmen kütüklerine ilişkin partiler arası bilgi paylaşımının sağlanması, müşahit, sandık kurulu üyesi, okul ve bina sorumlusu gibi sandık sorumlularına ilişkin listelerin birleştirilmesi, eksik görevlisi olan sandıklara yönelik gerekli önlem ve tedbirlerin alınması, li/ilçe seçim kurullarına verilen temsilci ve üyelerin bilgilerinin paylaşılması ve tek bir ekranda görüntülenmesi, riskli sandık ve seçim bölgelerinin belirlenerek, gerekli tedbirlerin alınması, yurtdışı seçmen listeleri ve seçim sonuçlarının takibine yönelik ayrı bir planlama yapılması hususlarında bu teknik altyapı ve sistemlerin birbirleriyle iletişimi sağlanacaktır.

5. Bütün kurul üyeleri, temsilci ve müşahitlerin eğitimi

Her siyasi parti, sandık alanı (okul/bina/kat) sorumluları, bilişim ve hukuk sorumluları sandık kurulu üyeleri ve müşahitler ile 11/ilçe seçim kurulu üye ve temsilcilerinin seçim mevzuatı, görev ve yetkileri, itiraz süreçleri ve gerekli bütün konularda eğitimlerini verecektir.

Altılı Masayı oluşturan siyasi partiler, eğitim sunumları içerikleri, itiraz/şikâyet dilekçesi örnekleri gibi materyaller konusunda birbirleriyle paylaşımda bulunacaktır.

6. YSK temsilcileri

YSK’da temsilcisi bulunan siyasi partilerin YSK temsilcileri, YSK’nin bütün toplantılarında hazır bulunacak, bilgilerini ve notlarını diğer siyasi partiler ile düzenli olarak paylaşacaktır. İtiraz süreçlerinde iş birliği yapılacaktır.

7. Avukat/hukukçuların belirlenmesi

Her siyasi parti, kendi avukat/hukukçu havuzunu oluşturacaktır. Altılı masayı oluşturan siyasi partiler ellerindeki avukat/hukukçu havuzunu sayı ve görev yeri bakımından karşılaştırarak, Türkiye’nin her yerinde gerekli hukuki desteği sağlamak üzere avukat/hukukçu görevlendirmesinin yapılmasını sağlayacaktır. Seçimlerde itiraza yetkili kişilerin mümkün olduğunca avukat/hukukçular arasından belirlenmesi sağlanacaktır. Bu avukat/hukukçular itiraz süreçleri ve gerekli bütün hallerde işbirliği yapacaktır.

8. Yurt dışı seçmenlerine yönelik çalışmalar

Her siyasi parti, yurt dışı seçmen kütüklerini YSK’dan temin ederek üzerinde çalışacaktır. Bu çalışmalar aşağıdaki incelemeleri kapsayacaktır.

Yurt dışı seçmen kütüğünde kayıtlı seçmen sayısı değişimi, Ülke/şehir bazında seçmen sayısı değişimi, Vefat ettiği halde seçmen listelerinden düşürülmemiş vatandaşlar

İncelemeler sonucu elde edilen veriler altılı masavı oluşturan siyasi partiler arasında paylaşılacak, seçim güvenliğini tehdit eden unsurlar önceden tespit edilecek, gerekli hukuki işlemler yapılacak ve kamuoyuyla paylaşılacaktır.

9. Sivil toplum ve gönüllülerle işbirliği

Sivil toplum ve gönüllülerle iş birliği konusunda her siyasi parti kendi görüşmelerini yapacak, altılı masayı oluşturan siyasi partiler seçim güvenliğine dair tedbirlerin alınması, mevcut insan kaynağının kuvvetlendirilmesi, kamuoyundaki endişelerin giderilmesi amaçlı bilgi paylaşımı konusunda gerekli hassasiyeti gösterecektir.

10. Seçim mevzuatı

Her siyasi parti, seçim mevzuatı üzerinde kendi hukukçu ve uzman ekipleriyle incelemelerde bulunacak, Altılı Masayı oluşturan siyasi partiler arasında bilgi ve tecrübe paylaşımı yapılarak adil, şeffaf ve güvenli bir seçim ortamının temini sağlanacaktır.

B. Seçim Takvimi Boyunca Yapılacak Çalışmalar

11. Sandık kurulu başkanı ve memur üye belirleme sürecinin takibi

Her siyasi parti kanun gereği ilçe seçim kurullarınca tarafsız kamu görevlileri arasından seçilecek sandık kurulu başkanı ve üyesinin belirlenme sürecini takip edecektir. Söz konusu kamu görevlilerinin iktidar yanlısı kesimlerden seçilmesi gibi ihlaller ile itiraza konu olacak iş ve işlemlerin takibi konusunda altılı masayı oluşturan siyasi partiler gerekli işbirliğini sağlayacaktır.

12. Partiler arası program koordinasyonu

Her siyasi parti seçim sürecinde düzenleyeceği miting, toplantı vb. faaliyetleri programlayarak diğer siyasi partilerle paylaşacaktır. Bu şekilde, propaganda alanlarının altılı masayı oluşturan siyasi partiler tarafından etkili bir biçimde kullanılması ve partiler arası program koordinasyonu sağlanacaktır.

13. Propaganda

Bugüne kadar gerçekleşen seçimlerde yürütülen propaganda faaliyetlerinin adil ve eşit koşullarda gerçekleşmediği, siyasi partilerin medya, miting alanı, reklam panoları kullanımı konularında iktidarın adil olmayan tutumlarıyla karşılaştığı bir gerçektir. Diğer yandan, seçim mevzuatı propaganda konusunda siyasi partilere eşit haklar tanımıştır. Altılı masayı oluşturan siyasi partiler, propaganda faaliyetlerinin sağlıklı, eşit ve adil şekilde yürütülmesi konusunda iş birliği yaparak her türlü ihlalin karşısında durulacaktır.

Bu bağlamda

*Seçim yasakları ihlallerinin engellenmesi/yasak propaganda

*Kamu gücünün ve bürokrasinin kullanılmasının engellenmesi

*TRT, Anadolu Ajansı, Basın İlan Kurumu, RTÜK gibi kuruluşların hukuka aykırı yayınları ve müdahaleleri konularında siyasi partilerin yöneticileri, il/ilçe seçim kurulu üye ve temsilcileri ve YSK temsilcileri paylaşım ve iş birliği içinde hareket edecektir.

14. İl/ilçe seçim güvenliği toplantıları

Mülki idare amirliklerince düzenlenecek seçim güvenliği toplantılarına katılım sağlanacaktır. Altılı masayı oluşturan siyasi partilerin il ve ilçe teşkilatları da seçim takvim sürecinde bir araya gelerek secim güvenliği konusunda genel merkezler düzeyinde sağlanan iş birliğinin tabana yayılmasını temin edecektir.

C. Seçim Günü Yapılacak Çalışmalar

15. Sandık oluşumlarının takibi

Seçim günü, bütün sandık kurullarının mevzuata uygun şekilde oluşumu takip edilecektir.

Her siyasi parti, seçim günü sandıklarda görev yapacak sandık alanı (okul/bina/kat) sorumluları, bilişim ve hukuk sorumluları, sandık kurulu üyeleri ve müşahitler ile il/ilçe Seçim Kurulu üye ve temsilcilerinin zamanında görev yerinde olmasını sağlayacak ve görev yerinden ayrılmamasını temin edecektir. Altılı masayı oluşturan siyasi partiler arasında yapılacak bilgi alışverişi yoluyla, zorunlu hallerde görev yerinden ayrılması gereken görevliler için derhal yeni görevlendirme yapılması sağlanacaktır.

16. Sandık başı işlemlerinin takibi

Her siyasi parti, kendi sandık alanı (okul/bina/kat) sorumluları, sandık kurulu üyeleri ve müşahitleri ile il/ilçe Seçim Kurulu üye ve temsilcileri aracılığıyla sandık başında gerçekleşen,

*Usulsüz işlemler,

*Mükerrer oy kullanımı,

*Kamu gücü kullanılarak yapılan manipülasyonlar,

*Yerel ve yöresel müdahaleler gibi seçmenin iradesini etkileyecek ihlallerde, taviz vermeden şikayet ve itiraz yollarını kullanarak gerekli iş ve işlemleri gerçekleştirecektir.

Altılı masayı oluşturan siyasi partiler seçim günü iletişim halinde olacak, il/ilçe Seçim Kurulu üye ve temsilcileri, YSK temsilcileri, avukat/hukukçuları, yöneticileri bu hususlarda paylaşım ve iş birliği içinde hareket edecektir.

17. Seçmenin oy kullanmasının teşviki ve kolaylaştırılması

Altılı masayı oluşturan siyasi partiler arasındaki bu iş birliği, seçim öncesinde ve seçim gününde seçmenin oy kullanmasını teşvik etmek ve kolaylaştırmak amacına da hizmet edecektir.

Son yıllarda vatandaşlarımız her alanda büyük sıkıntılar yaşamaktadır. Sorunların çözümünün sandıkta olduğu inancı güçlendirilecek ve demokrasiye olan güven pekiştirilecektir.

Siyasi partiler, oy kullanmaya gelen ve yardıma ihtiyacı olan seçmenlere, imkansızlıklar dolayısıyla oy kullanacağı yere ulaşamayan seçmenlere, hangi siyasi partiye oy verecek olursa olsun gerekli yardım ve desteği sağlayacaktır.

D. Seçim Sonrası (Oylama Sonrası) Yapılacak Çalışmalar

18. İtirazların takibi

Altılı masayı oluşturan siyasi partiler, sandık kurullarının, ilçe seçim kurullarının, il seçim kurullarının usule uygun olmayan işlem ve kararlarına karsı yapılacak itirazların takibi konusunda iş birliği içinde hareket edecektir. İl/İlçe seçim kurulu üye ve temsilcileri, YSK temsilcileri ve avukatlar/hukukçuları bu konuları takip edecek, siyasi partilerin yöneticiler de kamuoyunu bilgilendirmenin yanı sıra gerekli duruşu birlikte sergileyecektir.

19. Islak imzalı sandık sonuç tutanağının alınması ve yetkili birime iletilmesi

Her siyasi parti, seçim günü sandıklarda görev yapacak sandık alanı (okul/bina/kat) sorumluları, bilişim ve hukuk sorumluları, sandık kurulu üyeleri ve müşahitler aracılığı ile ıslak imzalı sandık sonuç tutanaklarını temin edecektir. Bu tutanaklar, altılı masayı oluşturan siyasi partilerin görebileceği şekilde her siyasi partinin kendi sisteminde dijital olarak da paylaşılacaktır. Altılı masayı oluşturan siyasi partilerin il ve ilçe teşkilatları da eksik kalan ıslak imzalı sandık sonuç tutanaklarının teşkilatlarda toplanması konusunda iş birliği içinde hareket edecektir.

20. Oy torbasının ilçe seçim kuruluna intikali

Her siyasi parti, seçim günü sandıklarda görev yapacak sandık alanı (okul/bina/kat) sorumluları, sandık kurulu üyeleri ve müşahitleri ile il/ilçe seçim kurulu üye ve temsilcileri aracılığıyla oy torbasının ilçe Seçim Kuruluna intikalini takip ederek, intikal sırasında oluşabilecek ihlallere itiraz edecek, diğer siyasi partilerle paylaşacaktır. Bu şikâyet ve itiraz süreçlerinde de altılı masayı oluşturan siyasi partiler iş birliği içerisinde hareket edecektir.

21. İlçe seçim kurullarındaki birleştirme işlemlerinin takibi

Her siyasi parti ilçe seçim kurulu üye ve temsilcileri ile itiraza yetkili kişiler aracılığıyla ilçe seçim Kurullarındaki birleştirme işlemlerini takip edecektir. İlçe seçim kurullarında sandık sonuçlarının YSK’nın resmi sistemine girişi sırasında yapılabilecek usulsüzlük ve ihlallere itiraz edilerek altılı masayı oluşturan siyasi partilerle paylaşılacaktır. Bu itiraz süreçlerinde de altılı masayı oluşturan siyasi partiler iş birliği içerisinde hareket edecektir.

22. İl seçim kurullarındaki birleştirme işlemlerinin takibi

Her siyasi parti il seçim kurulu temsilcileri ile itiraza yetkili kişiler aracılığıyla il seçim kurullarındaki birleştirme işlemlerini takip edecektir. İl seçim kurullarında yapılabilecek usulsüzlük ve ihlallere itiraz ederek Altılı Masayı oluşturan siyasi partilerle paylaşılacaktır. Bu itiraz süreçlerinde de Altılı Masayı oluşturan siyasi partiler iş birliği içerisinde hareket edecektir.

23. Sandık sonuçlarının merkeze iletilmesi

Her siyasi parti, sonuçların kendi sistemine girişini sağlayacaktır. Bu sonuçlar altılı masayı oluşturan siyasi partiler tarafından görülecektir. Aynı zamanda, YSK’nın siyasi partilere ilettiği sonuçlarla karşılaştırmalar yapılıp itirazlar süresi içerisinde usullere uygun şekilde gerçekleştirilecektir. il/ilçe seçim kurulu üye ve temsilcileri, YSK temsilcileri ve itiraza yetkili kişileri bu konularda süreçleri takip edecek, siyasi partilerin yöneticileri de kamuoyunu gerek usulsüzlükler gerekse itiraz ve şikâyet süreçleri hakkında bilgilendirecektir.

24. YSK tarafından resmi seçim sonuçlarının ilanı

Her siyasi parti, YSK tarafından resmi seçim sonuçlarının ilanına kadar itirazların kademeli olarak yapılması, karara bağlanması, kesinleştirilmesi süreçlerini takip edecektir. Alt oluşturan siyasi partilerin yöneticileri kamuoyunu usulsüzlükler itiraz süreçleri han bilgilendirecektir.