Cumartesi Anneleri, 1000 haftadır Galatasaray Meydanı’nda kayıplarının akıbetini soruyor. Sorumluların yargılanması için 1995’ten beri meydanda açıklama yapan kayıp yakınları, her hafta sorumluların yargılanması için çağrı yapıyor. 29 yıldır süren Cumartesi Anneleri eylemi, Türkiye’nin en uzun eylemi. Eyleme katılan çok sayıda kayıp yakını ise kayıplarını bulamadan hayatını kaybetti.
44 yıldır süren arayış: baba, anne, abla ve ağabey hayatını kaybetti
Cumartesi Anneleri 1000’nci hafta için hazırlıklarını yaparken, 12 Eylül darbesinin ardından gözaltına alındıktan sonra katledilen Cemil Kırbayır’ın kız kardeşi Fatma Kırbayır hayatını kaybetti. Aile Cemil Kırbayır'ın akıbetini öğrenmek için 44 yıldır mücadele ediyor. Oğlunu kapı kapı arayan baba İsmail Kırbayır 1991’de, ağabey Yaşar Kırbayır 1998’de, anne Berfo Kırbayır 2013’te hayatını kaybetti. Mücadeleyi annesinden devralan ve ikinci kuşak Cumartesi Anneleri mücadelesinde yer alan Berfo Ana’nın kızı Fatma Kırbayır da kardeşinin akıbetini öğrenemeden geçtiğimiz hafta 14 Mayıs’ta hayatını kaybetti.
Açık kalan mezar…
Berfo Ana memleketi Ardahan Göle’de toprağa verildiğinde yanında bir mezar açık bırakılmıştı. Cemil Kırbayır bulunduğunda Berfo Ana’nın yanındaki açık mezarda defnedilecekti. Ancak Cemil Kırbayır'ın akıbeti öğrenilemeden bu kez kardeşi Fatma Kırbayır hayatını kaybetti. Fatma Kırbayır, annesi Berfo Ana’nın yanında defnedildi. Cemil Kırbayır’ın mezarı ise açık bekliyor…
Cemil kırbayır nasıl kaybedildi?
Kars Dede Korkut Eğitim Enstitüsü son sınıf öğrencisi Cemil Kırbayır, 12 Eylül askeri darbesinden bir gün sonra Kars'ın Göle ilçesi, Okçular köyündeki evinde gözaltına alındığında 26 yaşındaydı. Kırbayır, 8 Ekim 1980 tarihinde işkence ile katledildi.
Gözaltı merkezine giden aileye, “Oğlunuz firar etti, bir daha onu sormaya gelmeyin" denildi. Baba İsmail Kırbayır’ın ömrü oğlunu bulmaya yetmedi. Cemil’i aramayı anne Berfo Kırbayır, kardeşler Yaşar Kırbayır, Mikail Kırbayır ve Fatma Kırbayır sürdürdü.
05 Şubat 2011 tarihinde dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ile Dolmabahçe Sarayı’nda görüşen Cumartesi Anneleri’nin arasında 103 yaşındaki Berfo Kırbayır da vardı. Bu görüşmenin ardından Erdoğan’ın talimatı ile Cemil Kırbayır’ın akıbetini araştırmak üzere bir Meclis araştırma komisyonu kuruldu.
10 yıl boyunca işleme konulmadı
Mersin Milletvekili Prof. Dr. Zafer Üskül başkanlığında kurulan komisyon, yürüttüğü çalışma sonucunda 350 sayfalık bir rapor hazırladı. Raporda Cemil Kırbayır’ın gözaltındayken işkence ile hayatını kaybettiği ve bedeninin ölümüne sebebiyet veren kamu görevlilerince ortadan kaldırıldığı kayıt altına alındı. Böylece Cemil Kırbayır'ın gözaltında kaybedildiği resmiyet kazandı. Komisyon ayrıca düzenlediği raporla birlikte Kars Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulundu. Ancak 10 yıl boyunca işleme konulmayan dosya, zamanaşımı gerekçesiyle kapatıldı. İnsan Hakları Derneği avukatlarının kararın kaldırılması ve şüpheliler hakkında kamu davası açılması başvurusu ise reddedildi.
‘Hangi açığı kapatacağız?’
Fatma Kırbayır’ın vefatının ardından konuşan Mikail Kırbayır, “Berfo Ana'nın kolları da açık gitti. Yanındaki mezar da hâlâ açık. Hangi açığı kapatacağız? Bu açık mezar ne zaman kapanacak? Baba dayanamadı, 1991’de göçtü gitti. Abim 1998’de öldü. Berfo Ana 2013'te göçtü. Cumartesi Anneleri mücadelesinin ikinci ve en genç kuşağı olan kardeşim Fatma Kırbayır da 14 Mayıs 2024'te vefat etti. Fatma sürekli Galatasaray Meydanı’ndaydı. Kendi kaybını, kendi yüreğini, kendi ciğerini sürekli ortaya koyuyordu. Tıpkı diğer gidenler gibi, Berfo Ana gibi, kardeşinin kemiklerine, mezarına kavuşamadan ciğerini kavurarak bu devletten bir mezar alacaklısı olarak aramızdan ayrıldı. Fatma, Berfo Ana ile birlikte sürekli meydandaydı” ifadelerini kullandı.
"Fatma Kırbayır, 1000’nci haftaya yetişemeyeceğini biliyordu" diyen Mikail Kırbayır, şunları söyledi: "Bu yüzden üzülüyordu. Kansere direnemeyeceğim, gelemeyeceğim, 1000’nci haftayı göremeyeceğim diye üzülüyordu. Kayıp yakınları 1000’nci haftaya bir eksik girdi. Yaprak dökümü başladı. Ama Fatma için çok erkendi. Fatma, Cumartesi Anneleri ikinci kuşak içinde en genç olanlardan biriydi. Onun haykırışları gözümüzün önüne gelecek. Direngendi. Derdini, içindeki ateşi haykıran bir insandı. Buruğuz.”
‘Fatma’nın kucağı da açık gitti’
12 Eylül zihniyeti yaşamın her alanında devam ediyor. Adalet yerini buluncaya kadar, kayıplarımızın kemiklerine ulaşıncaya kadar, katillerinden hesap soruluncaya kadar bin değil 10 bin haftada geçse bu mücadele devam edecek. Berfo Ana'nın yanındaki boş mezar hala duruyor. Berfo Ana kucağını açmıştı. Ölünceye kadar yavrusunun kemiklerini kucağına almak için mücadele etti. Kız kardeşi de aynı duygularla mezarının peşine düştü. Şimdi yıllar yılı peşinde koşan Fatma’nın kucağı da açık gitti.”
