Fransa'da yayın yapan Le Monde gazetesi ''Rus savunma sanayii bağlantılı şirketlerin, Türk şirketler aracılığıyla Rusya'ya yönelik AB yaptırımlarını delerek, Avrupa'dan askeri amaçlarla kullanılan ekipman teminine devam ettiğini'' iddia etti.
Le Monde, bir yıldan uzun bir sürede gerçekleştirdiği bir araştırmaya dayandırdığı haberinde, ''2023 yılının nisan ayında Paris’te bulunan ve yedek parça üretimi yapan küçük bir Fransız şirketi Attax’a, İstanbul merkezli Türk şirketi Enütek Makina'dan ulaşıldığını'' ileri sürüyor.
Le Monde, ''Enütek Makina başka bir müşteriye satmak amacıyla uçak koltuğu montaj sistemleri siparişi verdiği, hızla varılan anlaşma sonrasında sipariş hazırlanıp Türkiye’ye gönderildiğini ve Enütek siparişi müşterisine yolladığını'' öne sürdü.
Le Monde gümrük verilerini incelediğinde göre, Enütek Makina’nın siparişi Temmuz 2023'te Rusya'ya gönderdiğinin bulgularına rastladığını iddia ediyor. Enütek’in Rusya’daki müşterisinin ise Rus Promtech grubuna ait bir yan kuruluş, Aerospace Systems Design Bureau olduğu iddia ediliyor.
Aerospace Systems Design Bureau 2022'de Rus savunma sanayii sektörüyle olan bağlantıları nedeniyle Avrupa yaptırımlarına tabi tutulmuştu. Attax'ın müdürü Le Monde’ye, Franck Martin bu aracılıktan haberi olmadığını ileri sürerken, ''şoke olduğunu'' ifade ediyor. Martin, "Promtech 2021'den beri müşterimizdi. Ancak, Ukrayna'daki savaş başladığı andan itibaren, Şubat 2022'de tüm işbirliğini durdurduk" dedi.
Le Monde, Enütek Makina 2023'ün başından itibaren, çoğunlukla Promtech grubunun varlıklarına 7 milyon Euro'dan fazla ekipman ihraç ettiğini öne sürdü. Araştırma, ''Alman medya kuruluşları NDR, WDR, Süddeutsche Zeitung ve Ukraynalı sivil toplum kuruluşu Statewatch iş birliği ile gerçekleştirildiği'' aktarılıyor.
Le Monde, ''Türkiye’yi, uluslararası yaptırımları aşmada kilit bir ülke olarak nitelerken Avrupa Komisyonu'nun, Türkiye topraklarının yaptırıma tabi malların Rusya'ya aktarılmasında kullanıldığına kanıtları aktif olarak izlemeye aldığının'' altını çiziyor.
Avrupa Komisyonu ve Avrupa Konseyi, ''Kasım 2023'te bu rotadan yasaklı ürünlerin ihracatında bir artış gözlemlediklerini'' ifade etmişti.
Uluslararası yaptırımlar
Rusya'ya, 24 Şubat 2022'de Ukrayna'ya yönelik başlattığı geniş çaplı savaşın ardından uygulanan yaptırımlar, özellikle Rus hava kuvvetlerine çeşitli bileşenlerin (yarı iletkenler, elektrik bağlantı elemanları, alaşımlar, kablolar, radarlar vb.) tedariğini engelliyor.
Promtech tarafından ithal edilen birçok ürün de Avrupa'nın çeşitli kısıtlamalarına tabi. Askeri ekipman veya ileri teknoloji içeren bazı ürünlerin Avrupa'dan Rusya'ya ihraç edilmesi yasak. Bazı ürünler ise önceden ihracat izni olmadan ithal edilemiyor. Yasaklı ürünlerin bazıları da Ukrayna'da bulunan Rus savaş ekipmanlarında tespit edilmiş mallardan oluşuyor.
