İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), yayımladığı Türkiye Cumhurbaşknaı Recep Tayyip Erdoğan ve AK Parti hükümetinin “Türkiye\'de insan haklarını koruyan mekanizmaları ve demokratik normları 18 yıllık iktidarı boyunca daha önce eşi benzeri görülmemiş bir ölçekte alaşağı ettiğini” yazdı. Raporda, hükümetin geçtiğimiz hafta, “hukukun üstünlüğünü zedeleyen, siyasi muhalifleri ve eleştirel olarak algılanan isimleri hedef alan birkaç tehlikeli adım daha attığı” belirtildi.

İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) tarafından bugün açıklanan raporda, Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından 19 Mart 2021 günü aniden alınan bir kararla Türkiye\'deki kadın hareketi tarafından güçlü bir şekilde desteklenen, “çığır açıcı bir uluslararası sözleşme” olarak tanımlanan Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye Dair Avrupa Konseyi Sözleşmesi’ni ya da daha bilinen adıyla İstanbul Sözleşmesi’ni, feshettiği haıtlatıldı.

Raporda, Erdoğan\'ın bu hamlesinden iki gün önce Yargıtay Başsavcısının muhalefetteki Halkların Demokratik Partisi\'ne (HDP) kapatma davası açacağını açıkladığı, söz konusu açıklamadan birkaç saat önce de Meclis, HDP\'li Ömer Faruk Gergerlioğlu’nun milletvekilliğinin “usulsüz” bir biçimde düşürüldüğü ifade edildi.

“Erdoğan önünde duran tüm kurumları ve toplumsal kesimleri hedef alıyor”

İnsan Hakları İzleme Örgütü Genel Direktörü Kenneth Roth, konu hakkında, \"Cumhurbaşkanı Erdoğan Türkiye toplumunu yeniden şekillendirme çabasının önünde duran tüm kurumları ve toplumsal kesimleri hedef alıyor\" dedi.

Roth, \"Meclisteki muhalefet partilerini, Kürtleri ve kadınları hedef alan bu son gelişmeler, Cumhurbaşkanı\'nın insan haklarını ve demokratik güvenceleri ihlal ederek iktidarını elde tutma çabasından başka bir şey değil\" şeklinde konuştu.

“Erdoğan\'ın İstanbul Sözleşmesini siyasi saiklerle bir silaha dönüştürdü”

Raporda şu ifadelere yer verildi:

“Cumhurbaşkanı Erdoğan\'ın dramatik bir hamleyle, gece yarısı yayınladığı bir kararla İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesi, partisi dışındaki dindar muhafazakar kesimlerden destek toplama çabalarının bir parçası. Erdoğan’ın bu hamlesi homofobik ve ayrıştırıcı siyasal bir söylemi yaygınlaştırmak için İstanbul Sözleşmesini bahane olarak kullanmakta ne kadar hevesli olduğunu gösteriyor. Söz konusu söylem kadın haklarının sözde aile değerlerini zedelediğini iddia ediyor ve lezbiyen, gay, biseksüel ve trans (LGBT) bireyler hakkında nefret dolu ve ayrımcı görüşleri yaygınlaştırıyor.

Cumhurbaşkanının iletişim başkanı 21 Mart günü yazılı bir açıklama yaparak Türkiye\'nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesini ‘başlangıçta kadın haklarının güçlendirilmesini teşvik etmeyi amaçlayan İstanbul Sözleşmesi, Türkiye’nin toplumsal ve ailevi değerleriyle bağdaşmayan eşcinselliği normalleştirmeye çalışan bir kesim tarafından manipüle edilmiştir’ sözleriyle savundu.

Bu iddia, sözleşmenin cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelinde ayrımcılık yapılmasını yasaklayan dilinden kaynaklanıyor. Türkiye\'deki kadın hakları örgütleri sözleşmeyi güçlü bir şekilde destekliyorlar, zira sözleşme hükümetleri kadınlara karşı şiddeti engellemek için etkin adımlar atmak, mağdurları korumak ve failleri cezalandırmakla hukuken yükümlü kılıyor.

İnsan Hakları İzleme Örgütü\'ne göre, Türkiye\'de her sene yüzlerce kadının eşleri veya eski eşleri tarafından öldürüldüğü gerçeği göz önüne alındığında Erdoğan\'ın sözleşmeden çekilmesi, sözleşmeyi siyasi saiklerle bir silaha dönüştürmesi, sözleşmede yer alan ve kadınların inanılmaz ölçüde ihtiyaç duydukları koruma mekanizmalarını hiçe sayması, şoke edici.”

“Sözleşmeden çekilmek geriye doğru atılmış bir adım”

Roth, \"Sözleşmeden çekilme kararı Türkiye\'de kadın haklarının korunması mücadelesinde, epeyce geriye doğru atılmış bir adım olduğu gibi, farklı siyasi çevrelere mensup tüm kadınlara karşı da önemli bir darbe niteliği taşıyor\" dedi.

Roth, binlerce kadının bu hamle ile 20 Mart\'ta Türkiye\'nin her yanında düzenlenen protesto gösterileriyle yanıt verdiğini, kadın hareketinin mücadeleye devam edeceğini, hükümetten “artık yerleşik hale gelen aile içi şiddet ve kadın cinayeti sorunlarıyla savaşması için adım atmasını talep etmeyi sürdüreceğini” ifade etti.

“HDP\'yi kapatma girişiminin hedefinde milyonlarca Kürt seçmen var”

Raporda, Yargıtay Başsavcısı\'nın 17 Mart\'ta, Meclisteki ikinci büyük muhalefet partisi olan Halkların Demokratik Partisi\'ni kapatmak için harekete geçmesi ve Ömer Faruk Gergerlioğlu\'nun sosyal medyada yaptığı bir paylaşım nedenile milletvekilliğinin düşürülmesinin hemen ardından gerçekleştiği hatırlatıldı.

HRW raporunda şu ifadelere yer verildi:

“Erdoğan\'ın insan haklarını baskılayan politikalarının binlerce mağduruna ısrarla odaklanan Gergerlioğlu\'nun milletvekilliğinin düşürülmesi ona karşı bir misilleme niteliğindeyken, HDP\'yi kapatma girişiminin hedefinde ise milyonlarca Kürt seçmen var ve İnsan Hakları İzleme Örgütü\'ne göre bu girişim parlamenter demokrasi ilkesini ortadan kaldırıyor.

Geçtiğimiz 30 yıl içinde Türkiye, Kürt yanlısı beş siyasi partiyi kapattı. Daha önceki kapatma davalarında olduğu gibi, başsavcılığın bu iddianamesi de HDP\'yi ‘devletin, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne aykırı faaliyetler’ ve anayasa ve yasaları ihlal etmekle suçluyor ve söz konusu partinin temelli kapatılmasını talep ediyor.

Başsavcılık ayrıca aralarında görevdeki ve eski milletvekilleri ile yüzlerce parti görevlisinin aralarında bulunduğu 687 kişiye de beş yıl boyunca siyaset yasağı getirilmesini ve diğer siyasi partiler gibi HDP\'nin de aldığı hazine yardımının kesilmesini talep ediyor. Gösterilen kanıtlar arasında görevdeki milletvekillerinin geçtiğimiz sekiz yıl içerisinde değişik zamanlarda yaptıkları konuşmalar ve katıldıkları siyasi faaliyetler de yer alıyor.”

“Partiye kapatma davası açmak, örgütlenme ve ifade özgürlüğüne karşı saldırıdır”

İnsan Hakları İzleme Örgütü Genel Direktörü Kenneth Roth, \"2018 genel seçimlerinde ülke çapında .7 oy almış, mecliste 55 milletvekili bulunan bir parti için kapatma davası açmak, siyasi örgütlenme ve ifade özgürlüğüne karşı büyük bir saldırıdır\" dedi.

Roth, “ \"Bu adım 6 milyona yakın seçmeni seçtikleri temsilcilerinden mahrum bırakarak seçme haklarını ihlal edebilir” ifadelerini kullandı.

Raporda, 20 ve 21 Mart günleri HDP seçmenlerinin Türkiye\'nin büyük şehirlerinde Kürtlerin yeni yıl olarak kutladıkları Newroz etkinlikleri için büyük kalabalıklar halinde toplandıkları, kutlamaları “partiye verdikleri desteği dile getirdikleri ve partinin çoğunlukla Kürt tabanının haklarına yönelik saldırıları protesto ettikleri güçlü gösterilere dönüştürdükleri” ifade edildi.

Diyarbakır Başsavcılığı’nın 22 Mart günü partinin mevcut eş başkanı hakkında, Newroz kutlamaları sırasında yaptığı konuşma nedeniyle soruşturma başlattığı hatırlatılan raporda, İstanbul\'daki bir mahkemenin partinin eski eş başkanı Selahattin Demirtaş\'ı 2015 yılında yaptığı bir konuşmada \"cumhurbaşkanına hakaret ettiği\" gerekçesiyle üç yıl altı ay hapis cezasına çarptırdığı belirtildi.

“AİHM’in bağlayıcı kararları defalarca hiçe sayıldı”

Raporda ayrıca şu tespitlere yer verildi:

“Son birkaç günde yaşanan bu önemli gelişmeler, Türkiye\'de insan hakları alanında 2020 ve 2021 yıllarında yaşanan bir dizi ciddi gerilemenin üstüne geldi. Erdoğan hükümeti, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi\'nin hak savunucusu Osman Kavala ve siyasetçi Selahattin Demirtaş\'ın serbest bırakılmasını talep eden bağlayıcı kararlarını defalarca hiçe saydı.

Hükümet, 2020 Aralık ayında terörün finansmanı ve kitle imha silahlarıyla mücadele bahanesiyle sivil toplum örgütlerini hedef alabilmesinin önünü açan bir yasayı alelacele çıkardı. Hükümet, yanıltıcı bir şekilde bu yeni yasanın BM güvenlik konseyi kararları ile uyumlu olduğunu iddia etti.

“Hükümet yetkililerinin LGBT karşıtı konuşmaları yaygınlaştı”

Cumhurbaşkanı, Ocak ayında yüksek öğrenim üzerindeki kontrolünü derinleştirecek bir hamle yaparak, Türkiye\'nin en iyi üniversitelerinden birine rektör atadı; üniversite öğretim üyelerinin ve öğrencilerin yaygın protestolarına karşılık olarak da, kurumu yeniden yapılandırdı. Üst düzey hükümet yetkililerinin LGBT karşıtı konuşma ve sosyal medya paylaşımları yaygınlaştı, bu tür karşıt söylemler son olarak LGBT bayrakları barındıran bir sanat eseri yüzünden tutuklanan öğrencilere karşı ve Dünya Kadınlar Günü vesilesiyle kullanıldı.

2 Mart günü yayınlanan İnsan Hakları Eylem Planı, gazetecilerin, aktivistlerin ve diğer birçok kişinin keyfi olarak tutuklanmasının ve yargılanmasının rutin ve artarak devam ettiği sahadaki gerçeklikle büyük bir tezat teşkil ediyor. Cumhurbaşkanı\'nın İnsan Hakları Eylem Planı’nı açıklamasının üzerinden daha iki hafta geçmişti ki, önemli bir insan hakları derneğinin eş başkanı olan Öztürk Türkdoğan, sabaha karşı bir ev baskınıyla gözaltına alındı. Türkdoğan daha sonra serbest bırakıldı.”

“AB ve ABD Türkiye\'nin bölgedeki stratejik önemine odaklandı”

Raporda, Avrupa Birliği (AB) ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) yönetiminin “insan hakları alanındaki gerilemenin varlığını kabul etmekle birlikte”, ağırlıkla Türkiye\'nin bölgedeki stratejik önemine, dış politikasına, bölgesel çatışmalardaki aktif rolüne ve yürüttüğü mülteci politikalarına odaklandıkları ifade edildi.

AB liderleri 25 ve 26 Mart tarihlerinde Türkiye ile ilişkilerini gözden geçirecekleri hatırlatılan raporda, “Avrupa Konseyi Türkiye\'deki insan hakları konusunda gözlemlenen keskin gerileme hakkında ses çıkartmalıdır. Konsey, Türkiye ile ilişkilerinde AB tarafından önerilen pozitif gündemi, muhalif isimlere yönelik saldırıların durdurulması ve insan haklarına riayet edilmesi konusunda ölçülebilir bir ilerleme sağlanması koşullularına bağlamalıdır” denildi.

Roth, \"Türkiye hükümetinin muhaliflere, parlamenter demokrasiye ve kadın haklarına yönelik saldırılarına hız verdiği bir dönemde, AB liderleri hiçbir şey olmuyormuş gibi davranmamalıdır\" dedi.