KONDA Araştırma Şirketi, "Türkiye’deki İnsan Hakları Algısı" üzerine yaptığı araştırmasının sonuçlarını İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi’nde düzenlediği basın toplantısıyla açıkladı. 17-19 Mayıs 2024 tarihlerini kapsayan araştırma, 74 il ve bin 419 köy ve mahalle ile toplamda 2 bin 915 kişi ile telefon aracılığı gerçekleştirildi.

Araştırma, Türkiye’deki 15 yaş üstü nüfusun, insan hakları tanımı, hak ihlallerine dair değerlendirmeleri, hukuk ve yargının işleyişine bakışı, insan haklarının korunması ve demokrasinin işleyişine dair görüş ve değerlendirmelerini anlamaya yönelik içeriklerden oluştu. Araştırma raporunu Konda Genel Müdürü Aydın Erdem açıkladı.

Adil yargılanma

Katılımcılara “Sizin için en önemli olduğunu düşündüğünüz 3 insan hakkı hangileridir?” sorusuna yaşama hakkı 59’luk oranla ilk sırada yer aldı. Yaşama hakkını yakından takip eden diğer bir hak ise yüzde 54 ile ifade ve düşünce özgürlüğü olması dikkat çekti. Üçüncü sırada adil yargılanma hakkı yüzde 36 olurken, kadınların eşitlik hakkı yüzde 34 oranı ile dördüncü sırada yer aldı.

Ayrımcılık nedenleri

"Tüm toplumu düşündüğünüzde sizce Türkiye'de insanlar en fazla hangi sebeplerden dolayı ayrımcılığa uğruyor?” sorusuna, katılımcıların yüzde 47'si siyasi tercih olduğunu belirtti. Katılımcıların yüzde 41'i din/mezhep, sosyo ekonomik nedenler ve yüzde 35'i etnik kimlik olduğunu dile getirdi.

Kadın hakları ihlal ediliyor

Katılımcılara “Türkiye’de sizce en çok kimlerin/hangi grupların hakları ihlal ediliyor?” yönünde sorulan soruya ise, yoksullar ve kadınlar yüzde 38 ile ilk sırada yer alırken, çocuklar yüzde 25’le üçüncü sırada yer aldı.

Polis ihlalleri

“Sizce en fazla kimler/hangi gruplar insan haklarını ihlal ediyor?” sorusuna katılımcıların 56’sı siyasetçilerin olduğunu belirtti. Yüzde 24’le mahkemeler ve yüzde 22’yle medyanın, insan haklarını en fazla ihlal eden gruplar olduğu yönünde görüş bildirdi. Türkler arasında siyasetçiler yanıtının verilme oranı yüzde 58’ken, Kürtler arasında bu oran yüzde 48 olarak belirlendi. Mahkemeler, medya, erkekler gibi cevaplarda Türkler ile Kürtler ortak paydada buluşurken, Kürtler arasında polislerin uyguladığı hak ihlaline yüzde 11 puan verilmesi dikkat çekti.

Raporda, “Şiddeti övmedikçe, herkes fikrini istediği gibi ifade edebilmeli, bundan dolayı cezalandırılmamalıdır” cümlesini doğru bulunanların oranı Haziran 2024’te yüzde 89, Eylül 21’de yüzde 83’ken, geçtiğimiz ay yüzde 77 olduğu saptandığına yer verildi.

‘Adil karar çıkmaz’

Raporda, “Mahkemeye düşsem adil karar çıkmayacağından korkarım” cümlesine “kesinlikle doğru” diyenlerin oranının yüzde 26 olduğu belirtildi. Raporda, her 4 kişiden 1’inin mahkemeye düşse adil karar çıkmayacağını beyan etmesi de dikkat çekti.(M.A)